۳- افزایش نامعقول هزینه ها

 

۴- پائین بودن کیفیت خروجی (محصول)

 

۵- میزان نامطلوب ضایعات

 

۶- ناتوانی در رقابت با محصولات مشابه

 

۷- عدم استفاده از حداکثر ظرفیت تولیدی

 

۸- فعالیت ماشین آلات و تجهیزات در شرایط نامطلوب و غیر استاندارد

 

۹- ناتوانی در اجرای تعهدات

 

۱۰- بیکاری ( آشکار و پنهان )

 

۱۱- مشکلات مدیریتی

 

۱۲- عدم استفاده از خلاقیت و نوآوری

 

اهداف پژوهش

 

با توجه به اهمیت موضوع بهره وری و نقش آن در توسعه یافتگی یا عقب ماندگی جوامع و سازمان‌ها و همچنین با عنایت به نقش بارز و تعیین کننده منابع انسانی در تحقق بهره وری که این تحقیق در نظر دارد پس از مطالعه مدل های نظری ، پژوهشی می‌دانی انجام داده و از طریق نتایج حاصل از این پژوهش پنجره ای روبه سوی افق های روشن بهره وری نیروی انسانی در صنایع خودرو سازی کشور باز کند . علت انتخاب بخش صنعت ( خودرو سازی ) برای انجام این مطالعه عبارت است از اینکه :

۱- در حال حاضر بخش صنعت ، سهم بزرگی در قلمرو اقتصادی – اجتماعی کشور دارد و این سهم به مرور در حال افزایش است .

۲- صنعت کشور بالغ بر هزاران واحد و میلیون‌ها شاغل را در بر دارد و لذا تحول در این بخش به سرعت و با شدت بر ساختار اقتصادی – اجتماعی کشور تاثئر می‌گذارد .

۳- با توجه به گزارشات و اطلاعات موجود ، پائین بودن سطح بهره وری یکی از بزرگترین مشکلاتی است که صنعت کشور با آن دست به گریبان است .

۴- با توجه به تغییر نقش خود رو از یک کالای لوکس و تشریفاتی به یک کالای ضروری روز به روز بر اهمیت توسعه صنایع خودرو سازی کشور افزوده می شود .

 

۵- صنایع خودرو سازی به تبع خود بسیاری دیگر از شاخه های صنایع از جمله صنایع لاستیک ، صنایع رنگ ، صنایع آهن و فولاد ، صنایع شیشه و …. را نیز فعال می‌کند .

 

به طور کل مهمترین هدف تحقیق عبارت است از یافتن عواملی که می‌تواند بهره وری نیروی انسانی شاغل را به طور مثبت تحت تاثیر قرار دهد و همچنین مشخص کردن سهم و اولویت هر یک از عوامل .

 

سؤالات

 

بنابر آنچه ذکر شد و با توجه به اهمیت روز افزون مسئله بهره وری در جهان و بویژه در سازمان‌های تولیدی و صنعتی از یک سو و نا بسامانی و نامطلوب بودن موقعیت فعلی بهره وری در صنایع کشور از سوی دیگر و با عنایت به نقش قابل توجه نیروی انسانی به عنوان مهمترین و مؤثرترین عامل تولید که می‌تواند تأثیرات فوق العاده ای را در ارتقاء بهره وری واحدهای صنعتی کشور داشته باشد ، سؤالات مورد نظر در این تحقیق عبارت است از:

 

۱- آیا توجه به منابع انسانی بر افزایش بهره وری مؤثر است ؟

 

۲- آیا پرداخت‌های پاداشها بر اساس شایستگی های افراد در افزایش بهره وری مؤثر است ؟

 

۳- آیا بهره گیری از دوره های آموزشی جهت نیروی انسانی بر افزایش بهره وری مؤثر است ؟

 

از آنجا که انجام یک تحقیق علمی مستلزم محدود نمودن مسئله می‌باشد ، لذا مسئله کلی پائین بودن سطح بهره وری صنایع کشور از یک سو به یکی از عوامل تولید ( یعنی نیروی انسانی ) و از سوی دیگر به یکی از زیر بخش‌های اصلی صنعت کشور ( یعنی صنایع خودرو سازی ) محدو شده است . ‌بنابرین‏ مسئله اصلی که این تحقیق در صدد تبیین ابعاد آن است عبارت است از :

 

چرا بهره وری نیروی انسانی شاغل در صنایع خودرو سازی کشور در وضعیت مطلوبی نیست ؟

 

با توجه به تعریفی که از مسئله ارائه شد ، مهمترین هدف تحقیق عبارت است از ، یافتن عواملی که می‌تواند بهره وری نیروی انسانی شاغل در صنایع خودرو سازی کشور را به طور مثبت تحت تاثیر قرار دهد و همچنین مشخص کردن و سهم و اولویت هر یک از عوامل .

 

 

 

« فصل دوم »

 

بررسی تئوری های مرتبط با متغییرهای اصلی تحقیق

 

چنانچه بخواهیم این مرور تاریخی را از زمان پی ریزی علم مدیریت به مفهوم امروزی آن انجام دهیم باید با نظرات تیلور در این مورد آغاز کنیم .

 

فردریک تیلور (( پدر علم مدیریت )) معتقد بود که هدف اصلی مدیریت باید به دست آوردن بیشترین نیک فرجامی برای کارفرما همراه با بیشترین نیک فرجامی برای هریک از کارگران باشد . نیک فرجامی کارفرما نمی تواند سال‌های سال پا برجا باشد مگر با نیک فرجامی کارگر همراه گردد . جهت مخالف این سخن نیز درست است این کار شدنی است که آنچه کارگر می‌خواهد ( یعنی مزد بیشتر ) به او بدهیم در همان حالی که خواسته کارفرما ( یعنی هزینه پایین کار ) را نیز برآورد کنیم .

 

هیچکس را نمی توان یافت که بخواهد از این موضوع رو برگرداند که برای هر فرد بیشترین نیک فرجامی تنها زمانی پدید می‌آید که آن فرد به بالاترین درجه کارائی خود برسد یعنی آنکه بزرگترین محصول کار روزانه خود را تولید کند . برای یک سازمان تولیدی پیچیده تر نیز باید این نکته به تمام و کمال روشن باشد که بزرگتریت نیک فرجامی پایدار برای کارگر که در آن کار می‌کند همراه با بزرگترین نیک فرجامی کارفرما تنها زمانی فراهم می‌آید که با کوچک ترین ترکیب از کوشش انسانی ، منابع طبیعی و هزینه بکاربردن سرمایه به صورت ماشین آلات ، ساختمان ها و مواردی از این قبیل کار سازمان به پیش برده می شود به طور خلاصه بیشترین نیک فرجامی تنها در پی بیشترین تولید و بهره وری می‌تواند پدید آورد .

 

تیلور در تحقق بهبود بهره وری بار اصلی را بر دوش مدیران می‌گذارد و معتقد است مدیر برای نیل به بهره وری در سازمان باید ۴ وظیفه اصلی را عهده دار شود که عبارتند از :

 

1. 1. مدیر باید برای هر بخش از کار دستورها ، قانون ها و صورت بندی هایی را که متضمن بهترین شیوه انجام کار است فراهم آورد .

 

1. 1. مدیر باید کارگر را متناسب با نوع کار استخدام کرده و او را آموزش بدهد .

 

1. 1. مدیر باید از طریق همدلی با کارگر و استقرار نظام تنبیه و تشویق اطمینان یابد که کارگر آنچه را که آموزش دیده در عمل به کار می‌برد .

 

1. مدیر باید مسئولیت‌های مربوط به برنامه ریزی و هدایت کار را بر عهده بگیرد .

علی‌رغم آنکه در نوشته های تیلور تاکیدهای عمده ای بر مقوله بهره وری شده است و به آموزش و انگیزه های مالی به عنوان دو عامل تقویت کننده آن اشاره گردیده اما به نظر می‌رسد که نگرش او به انسان و عوامل مؤثر بر بهره وری نیروی انسانی یک بعدی بوده است .

 

تیلور انسان و ماشین را معادل یکدیگر می‌دانست ماشین ها و حتی به بهترین وجه کار می‌کنند که خوب نگهداری شوند پس برای کارگران هم باید شرایط مساعد کار را تامین کرد آن ها باید خوب آموزش ببینند و حقوق مناسب دریافت دارند در این صورت به عقیده تیلور کارگران به طور اتوماتیک به بهترین وجه کار خواهند کرد . تصور او از انسان درست نبود . انسان خلاق است احساس و عاطفه دارد و هوشمند است تیلور این ویژگی های اساسی را نادیده گرفته بود به همین دلیل در آمریکا علیه مدیریت علمی جنجال بزرگی به راه افتاد و مدیریت علمی به عنوان شیوه ای غیر انسانی محکوم شد .

 

«طبق بند۵ ماده ۱۰۶۵ قانون آیین دادرسی هلند، اگر دادگاه داوری، به بیش از آنچه، از او خواسته شده، ‌یا به چیز دیگری به جز آنچه از او خواسته شده حکم داده باشد، حکم داوری، جزئا باطل می‌شود به شرط آنکه، آن چه بیش از خواسته، ‌مورد رأی واقع شده یا چیز دیگری که مورد حکم واقع شده از سایر بخش‏های حکم، جدایی‌پذیر باشد اما اگر غیر از این باشد، طبق © (1) 1065 کل حکم به جهت اینکه دادگاه داوری طبق مأموریت محوله، رفتار نکرده است؛ ابطال می‌گردد».^[۷۵]

 

«در فرانسه اگر داور، وفق مأموریتی که به او داده شده، رأی نداده باشد و ‌در مورد اموری، که درخواست نشده است رأی داده باشد، طبق بند ۳ ماده ۱۵۰۲ قانون آیین دادرسی مدنی، رأی داوری، باطل می‌شود».^[۷۶]

 

«در سوئیس طبق (۲) © 190 قانون حقوق بین‌الملل خصوصی، وقتی که دادگاه داوری، بیشتر از میزان خواسته رأی داده یا نسبت به بخشی از خواسته، اظهارنظر نکرده باشد رأی داوران می‌تواند ابطال شود».^[۷۷]

 

در حقوق انگلیس، هرگاه محکوم‏به، تماماً خارج از حدود اختیارات داور باشد، رأی باطل^[۷۸] است، ولی اگر بخشی از آن خارج از حدود اختیار داور باشد، ممکن است آن بخش از رأی که به موضوع ارجاع نشده به داوری، مربوط است باطل شناخته شود. این یک رویه تثبیت شده است که دادگاه‌ها به جای صدور رأی اعلامی^[۷۹] اقدام به ابطال رأی داوری یا اعاده^[۸۰] آن به داور می‌کنند.

 

وقتی یک موافقت‌نامه داوری معتبر وجود دارد اما داور، به خواسته‌ای، خارج از حدود خود، رأی داده است دادگاه حق انتخاب دارد. اغلب، اعاده به داور برگزیده می‌شود؛ زیرا برگشت دادن آن به داور، از شروع مجدد تمام دادرسی، ارزان‌تر است.^[۸۱]

 

وقتی رأی، فقط در بخشی عیب دارد و قسمت خوب آن از قسمت بد آن قابل تفکیک ^[۸۲] است ابطال بخش معیوب بهتر از اعاده است، اما وقتی تفکیک ممکن نیست باید همراه با راهنمایی لازم، جهت صدور رأی مناسب، دستور اعاده صادر شود.^[۸۳]

 

در کلیه متون بین‌المللی مورد اشاره، و در قوانین کشورها، صدور رأی خارج از حدود اختیار از موجبات ابطال شناخته شده است اما در عین حال، نظر بر این است که در صورت امکان، دامنه ابطال محدود گردد.

 

ب) در آرای داوری بین‌المللی

 

نمونه‌ای از آرای داوری تجاری بین‌المللی درخصوص صدور رأی خارج از حدود اختیار، رأی دادگاه استیناف svea^[84] در استکلهم در دعوا Gotaveken V GNMTC است.

 

دعوا، مربوط به امتناع GNMTC لیبی از تحویل گرفتن سه عدد نفتکش بود که به گوتاور کن سوئد سفارش داده بود. داوران رأی دادند که GNMTC باید، آن ها را در قبال تخفیف قیمتی، به خاطر بعضی معایب جزیی تحویل بگیرد. GNMTC در مقابل درخواست اجرای رأی داوری، نزد؛ دادگاه استیناف، اعتراض نمود و از جمله مدعی شد؛ داوران، از حدود اختیارات خود تجاوز کرده‌اند؛ زیرا هرگز از آن ها ‌در مورد لزوم با عدم لزوم تخفیف، درخواستی نشده است. دادگاه استیناف رأی داد مأموریت داوران، اتخاذ تصمیم درباره التزام GNMTC به تحویل گرفتن نفتکش‌ها و پرداخت آخرین قسط ثمن معامله بود. از نظر دادگاه، این به معنی آن است که داوران اختیار اخذ تصمیم ‌در مورد اینکه GNMTC باید نسبت به تحویل گرفتن نفتکش‌ها اقدام کند و قسط آن ها را با تخفیف به خاطر معایب غیراساسی نفکش‌‌ها پرداخت کند داشتند.

 

تخفیف، یک رأی ناخواسته درباره خسارت وارده به GNMTC نیست بلکه تعدیل قیمت مرتبط با تصمیم‌گیری کلی راجع به بدهکاری GNMTC ‌در مورد آخرین قسط است.

 

جالب است اضافه شود GNMTC همچنین ادعا کرده بود چون داورها در بخش تصمیمات رأی^[۸۵] اعلام کرده‌اند با اجرای این رأی، چنین تلقی خواهد شد که طرفین کلیه تعهداتی را که به موجب این سه قرارداد، به عهده داشته به انجام رسانده‌اند از حدود اختیارات خود تجاوز کرده‌اند؛ زیرا چنین مسأله‌ای به داورها ارجاع نشده است. دادگاه استیناف از تصمیم‌گیری ‌در مورد این ادعا با اظهار اینکه، اعلام داوران ماهیت کلی دارد و فاقد جنبه اجرایی است خودداری کرد.^[۸۶]

 

امکان دارد در قرارداد طرفین، دستوراتی باشد که داورها باید آن ها را در نظر بگیرند و در عمل، داور، بر اساس تفسیر این شروط، رأیی بدهد که محکوم‌علیه، رأی مبتنی بر این تفسیر را تجاوز از حدود اختیار، تلقی نماید.

 

مثالی در این خصوص، رأی دادگاه استیناف ایالات متحده^[۸۷]است. در پرونده مربوطه، خوانده ادعا کرده بود رأی داور به پرداخت مبلغ ۱۸۵۰۰۰ دلار آمریکایی به خاطر خسارت تولید، خارج از حدود اختیارات داور می‌باشد؛ زیرا قرارداد، حاکی است هیچ یک از طرفین، مسئولیتی در قبال خسارت تولید نخواهد داشت… دادگاه استیناف، ‌ایراد خوانده را با این استدلال رد کرد که این ماده مطلبی مربوط به تفسیر قرارداد از سوی داور است و روشن نیست که از حدود درخواست داوری تجاوز شده است.

 

مثال دیگر تصمیم دادگاه تجدید نظر پاریس^[۸۸] در مسأله (india) FCIL V. (france) saint – Gobain می‌باشد.

 

saint – Gobain که از سوی FCIL اجرای رأی، علیه او، درخواست شده بود؛ ادعا کرده بود که داور از حدود اختیارات خود تجاوز ‌کرده‌است؛ زیرا مطابق رأی saint – Gobain باید خسارتی را که از بیمه گران، ‌بابت کالاهای خسارت دیده در دوره حمل دریافت ‌کرده‌است به FCIL پرداخت کند. در حالی که قرارداد مقرر ‌کرده‌است، چنین غراماتی باید توسط FCIL به saint – Gobain پرداخت گردد. دادگاه رأی داد که این ادعا به یک سهم قلم ساده در رأی مربوط است؛ زیرا جای خواهان و خوانده اشتباهاً عوض شده است. از آنجا که FCIL پذیرفته است مبالغ مطروحه را به saint – Gobain پرداخت نماید دادگاه، مسأله را جز موارد اختلاف می‌شناسد.

 

از سوی دیوان عالی آلمان فدرال ^[۸۹] صدور رأی، در موردی که داوری پس از حصول مرور زمان شروع شده است؛ تحت عنوان صدور رأی خارج از حدود اختیار، بررسی شده است. دعوا به آنچه به شرط داوری، اضافه شده بود، مربوط بود. در این ضمیمه نوشته شده بود: هر گونه ادعای داوری، که پس از گذشت ۶ ماه از تاریخ وصول کالا به ایستگاه نهایی، یا بندر مقصد عنوان گردد باطل است.

 

گرچه داوری پس از گذشت ۶ ماه از تاریخ رسیدن کالا، آغاز شده بود مرجع داوری بخارست، خود را صالح شناخته بود.

 

دلیل دیگر از نظر اشتنینبرگ (۲۰۰۸) توسعه شناخت سطح بالاتر، شامل پیش پیشانی جانبی و قشرهای تداعی آهیانه ای است همان گونه که نوجوانان جوان می‌شوند، سیستم کنترل شناختی رشد می‌کند ارتباطات مغزی و هماهنگی بین شناخت عاطفه را افزایش می‌دهد. و تغییرات رشدی ممکن است پاداش جویی را کاهش دهد مقاومت در برابر تاثیر همسالان را می توان با این روش توضیح داد. چنین مقاومتی در دیدگاه اشتینبرگ با کنترل شناختی رفتار ریسک پذیری تکانشی حاصل می شود. از دیدگاه، برنامه های آموزشی اغلب تاثیر خیلی کمی در کاهش ریسک پذیری نوجوانان دارد، زیرا مشکل این نیست که آن ها چه می دانند بلکه این است که که آن ها چه می‌کنند. در واقع نوجوانان اغلب خیلی می دانند آن ها اطلاعات مناسبی درباره خطرهای مربوطه دارند. آن ها بی پروا عمل می کنند نه به خاطر این که آن ها بیمار گونه رشد یافته اند، بلکه به خاطر این که سرعت رشد سیستم دوپامینرژیک آن ها بیشتر از سیستم کنترل شناختی شان است. در دیدگاه اشتینبرگ ، افزایش خطر جویی در نوجوانان احتمالاً عادی است، توسط عوامل زیست شناختی برانگیخته می شود، و تا حدودی اجتناب ناپذیر ا ست واز تغییرات رشدی دوره بلوغ جلوگیری کرد (اشتینبرگ ۲۰۰۸).

 

۲-۲-۲ دیدگاه های اجتماعی- فرهنگی رفتارهای پر خطر

 

مطالعات طولی نشان داده‌اند که نوجوانانی که قبلا در دوره کودکی مشکلات رفتاری زیادی داشته اند، درگیر مشکلات رفتاری شدید می‌شوند فارینگتون^[۲۴] و وست^۲ (۱۹۹۱) و پاترسون^۳ و همکاران (۱۹۸۹) این نوجوانان را به عنوان افرادی که از خانواده هایی آمده اند که والدین خشن و مسامحه کار و حتی در مواردی والدین بد زبان داشته اند، توصیف کرده‌اند. این نوجوانان ا حتمالا تا ۸ سالگی پرخاشگر و خشن بودن را یاد می گیرند. بی ثباتی زندگی زندگی زناشویی نیز قسمتی ازتاریخچه این نوجوانان را تشکیل می‌دهد (فریک^۴، لاهی^۵، هارت داجن^۶ وهیند^۷ ۱۹۸۹).

 

بیشترین پژوهش در زمینه خطر جویی نوجوانان در کشورهای غربی انجام شده است. این وضعیت متاسفانه به دلیل تاثیر عرف، فرهنگ، و جامعه در مشخصه خطر پذیری نوجوانان است. ‌بنابرین‏ مقایسه های فرهنگی می‌تواند به حذف عناصری از رفتار خطر پذیری که تحت تاثیر محیط وفرهنگ می‌باشند، کمک کند، برای مثال، الکل و مواد به طور یکسان در همه فرهنگ ها در دسترس نیستند. موتور سواری یا رانندگی با سرعت بالا یک منبع خطر برای افراد جوانی که قادر به وسیله نقلیه نیستند، محسوب نمی شود، گپ زدن با غریبه ها و در اتاق های گفتگو (چت روم ها) یک دهه قبل وجود نداشت، پرخوری یک حق انتخاب در کشورهای جهان سوم نیست واعمال جنسی ناسالم در بین افراد جوان در کشورهایی که آن ها به ندرت می‌توانند شریک جنسی بالقوه را به تنهایی ملاقات کنند، معمول نیست (رینا و فارلی ۲۰۰۶) به عبارت دیگر، در کشورهای خاص برای افراد جوانی که با نوجوانانی غربی ناآشنا هستند خطرهایی وجود دارد. مثل خواندن مجله های خاص، کارهای خطرناک انجام دادن، شرایط نامنظم، نوشیدن آب کثیف، سفر در سقف یک قطار، یا عدم موفقیت یا ازواج سنتی. تفاوت های فرهنگی را در نوع رفتارهای پر خطر امری قابل انتظار است آنچه از دیدگاه رشدی جالب توجه است، درک دلایل تفاوت های موجود د ررفتارهای پر خطر در میان جوانان کشورهای مختلف است. این موضوع می تواند به ما کمک کند که این مسئله روشن کنیم آیا خطر پذیری یا حداقل بعضی شکل های آن، یک تکلیف رشدی جهانی در جریان انتقال به دوره جوانی است یا نتیجه شرایط فرهنگی خاص (لاوری^[۲۵]، یسگل^۲، گوزینز ^۳و روبووتیز^۴، ۱۹۹۳).

 

۲-۳ متغیرهای شناختی و شخصیتی

 

الف- تکانشگری

 

نوجوانان ضد اجتماعی و نارس از نظر اجتماعی، احتمالا بیشتر از نوجوانان دچار اختلالات اجتماعی در اوایل زندگی، دچار اختلال های روانی می‌شوند. یک اختلال رایج در این گروه اختلال نقص توجه همراه با بیش فعالی است. این اختلال با تکانشی نبودن، اشکال در کنترل و نگهداری توجه و سطوح بسیار نامناسبی از فعالیت مشخص می شود (مفیت۵، ۱۹۹۰) کودکان و نوجوانان دچار این اختلال، درمعرض خطر مشکلات اجتماعی و شکست تحصیلی قرار دارند.

 

ب-مهارت‌های اجتماعی ضعیف

 

مجموعه دیگری از مهارت‌ها که در پیش‌بینی رفتارهای پر خطر نقش دارند و ممکن است همراه تکانشوری یا به تنهایی رخ دهند، مهارت‌های اجتماعی ضعیف است. در این مورد کودکی که به رشد رفتار پر خطر ادامه می‌دهد تصور می‌کند با مشکلات کنار می َآید، ولی در واقع او به شیوه ای ناکار آمد عمل می‌کند. این کودکان اغلب به عنوان افراد دارای مهارت‌های اجتماعی ضعیف توصیف شده اند
(پارکر وآشر، ۱۹۷۸) و بیشتر اوقات والدین سختگیر وطرد کننده دارند .

 

(پتیت^[۲۶]، داج و برون^۲، ۱۹۸۸، وایس^۳، ‌۱۹۹۲) این کودکان ممکن است به عنوان کودکان افسرده توصیف شوند برای این نوجوانان رفتار پر خطر شیوه ای برای منحرف کردن موقتی توجه آنان از مسائل و مشکلاتشان محسوب می شود (شهر آرای، ۱۳۸۵).

 

• • • یک جو حرفه‌ای که معیارهای بالایی بر آن حاکم باشد: مهندسان و کارشناسان تحقیق و توسعه درست دارند که جوی روشنفکرانه، در کنار همکارانی شایسته و زیر نظر مدیریتی کارآزموده و با حرمت، کار کنند.

   

  • • • وجود فرصتی برای اشتراک مساعی ارزشمند هر کارمند با فرصتی برای مشارکت مستقیم و پیشرفت داشته باشد.

    

   

  • • یک فضای باز، که افراد بتوانند به دلخواه عمل کنند: بیشتر کارکنان تحقیقاتی، به ویژه جوانترها، پیروی از مقررات سفت و سخت را دوست ندارند. آنان به دنبال فضایی هستند که نظر افراد را محترم می‌شمارد پذیرش مخاطره حساب شده را تشویق می‌کند، مساوات بر آن حاکم است و سیاسی کاریهای سازمانی در آن ناچیز است.

   

  • • یک فضای شغلی با ثبات: ثبات شغلی برای کارکنان مسن‌تر حائز اهمیت است. در حالت مطلوب ثبات شغلی یک کارمند باید مبتنی بر عملکرد شغلی او باشد.

   

  • فضای مناسبی برای پیشرفت شغلی: مسیرهای ترقی که به روشنی و ‌بر اساس عملکرد و افراد تعریف شده باشد همراه با هدایت مناسب، کارکنان تحقیقات را بر می‌انگیزد که اهداف آینده را با بهره‌وری دنبال نمایند(بوشهری،ملکی،۱۳۷۷، ص۴۵).

جنبه‌های مهم فرهنگ سازمانی

 

فرهنگ، در برگیرنده ارزش‌ها یا مفاهیم پسندیده است. برای مثال، میزان آزادی افراد برای تعیین نوع مسئله تحقیق با توجه به ارزش‌ها تعیین می‌‌شود. به عنوان مثالی دیگر، سطح روابط درون سازمانی چگونه باید باشد (آیا افراد باید نسبت به سرپرستان خود احساس «احترام عمیق» داشته، فاصله خود را با ایشان حفظ کنند، یا این که به راحتی به دفتر کار آن ها رفت و آمد کرده، با آن ها روابطی نزدیک برقرار سازند (جین،ترایاندیس،۱۳۸۱،ص۹۵).

 

هنجارها نیز، با ارزش‌ها در ارتباط هستند. هنجارها، طرز تلقی‌هایی از رفتار پسندیده اعضای سازمانند. سازمان‌ها، در موارد بسیاری مثلاً: میزان تولید، دارای هنجارند. یکی از هنجارهای رایج در بیشتر سازمان‌های تحقیقاتی این است که اعضای سازمان باید سعی کنند سالانه، دست کم یک مقاله در یک نشریه تحت نظر هیئت داوران، منتشر کنند. هر فرهنگی طرز تلقی خاصی ‌در مورد پاداش دارد. به چه کسی، چه وقت و تحت چه شرایطی باید پاداش داده شود؟ به چه نوع کارهایی پاداش تعلق می‌گیرد و به چه نوع کارهایی تعلق نمی‌گیرد؟ چه برنامه‌ای برای این پاداشها در نظرگرفته و اجرا شود؟ افراد باید چگونه خود را با محیط اجتماعی سازمان تطبیق دهند که جزو اعضای «خوب» سازمان به شمار آیند؟ چگونه باید روزآمد بمانند؟ ‌در مورد شرکت در همایش‌های علمی، چه هنجارهایی را باید مدنظر قرار دهند؟ فرد چگونه باید مهارت‌های جدید را در خود پرورش دهد؟ آیا باید در کلاس‌های آموزشی شرکت نماید یا به دانشگاه باز گردد؟ (جین،ترایاندیس،۱۳۸۱،ص۹۵).

 

فرهنگ سازمانی مطلوب، آن است که مشوق کیفیت برتر در کارهای تحقیق و توسعه، دارای انسجام درونی و مسلط بر مرکز تحقیقاتی باشد. البته، تهیه فهرست کامل و جامعی از عناصر فرهنگی غیر ممکن است. در ادامه به نکات پراهمیتی را که هر مدیر باید برای دستیابی به یک فرهنگ سازمانی مطلوب باید مورد ملاحظه قرار دهد، توجه کنید:

 

• پرورش راه و رسم علم نوین، به عنوان جنبه مهمی از فرهنگ سازمانی است.

هنگامی که عادت و رسوم آرمانی (جهان اندیشی، شراکت در تولید دانش علمی، بی اعتنایی نسبت به منافع تجاری و مالی، شک اندیشی سازمان یافته که متضمن بررسی دقیق و بی طرفانه کشفیات علمی است). به عنوان بخشی از فرهنگ سازمانی پذیرفته شوند، علم و نوآوری شکوفا خواهند شد؛

 

• • تحملِ فرد نوآوری که ممکن است همیشه طبق روال اداری موجود عمل نکند؛

 

• • معنا بخشیدن به مشارکت هر فرد به وسیله سازگار نمودن اهداف سازمانی و فردی؛

 

• • تشخیص اهمیت ارتباط با جامعه گسترده علمی و مشتریانی که نقش مهمی در فرایند نوآوری ایفا می‌کنند و تشویق این ارتباط؛

 

• • شناسایی و پاداش دادن به کیفیتهای برتر فنی و مدیریتی،

 

• ایجاد فرهنگی که به نیازهای مشتری توجه دارد و طرز تلقی آن درباره کار، این است که می‌توانیم و انجام می‌دهیم(جین،ترایاندیس،۱۳۸۱،ص۹۵).

ت- سازماندهی پژوهشی

 

فرایندی است که طی آن تقسیم کار میان افراد واحدها و ‌گروه‌های کاری و هماهنگی میان آن ها به منظور کسب اهداف صورت می‌گیرد یکی از عوامل عدم موفقیت واحدهای تحقیق و توسعه ضعف سازمان دهی است عدم توجه به ویژگی‌های این واحدها و تفاوت آن با سایر واحدها باعث پایین آمدن کارایی این واحدها و منزوی شدن آن در مؤسسات شده است در واقع داشتن جایگاه مناسب واحد تحقیق و توسعه در پیشرفت فعالیت‌های این واحد تعیین کننده است نداشتن جایگاه مناسب در ساختار سازمان از عدم سازمان دهی مناسب و فقدان راهبرد حکایت دارد(عطافر،آنالویی،۱۳۸۰، ص ۵۰۷).

 

سازمان‌دهی سازمان‌های تحقیقاتی

 

آقای دکتر «ووگل» استاد دانشگاه هاروارد که از سال ۱۹۵۸ با سفر به ژاپن حدود ۲۰ سال در این کشور به بررسی و تحقیق مشغول بود و سالها وقت خود را صرف یافتن رموز موفقیت ژاپنی نمود. ساختارهای سازمانی، سیاست‌گذاری و برنامه‌ریزی درست ژاپنی‌ها و علل اصلی تبدیل ژاپن (طی یک قرن) از کشور بسته فئودالی به پیشرفته‌ترین کشور صنعتی جهان می‌داند، به عبارت دیگر رمز پیروزی ژاپنی‌ها نبوغ آن ها در« سازمان‌دهی» است. (ووگل، ۱۳۷۱).

 

یکی از عوامل عدم موفقیت واحدهای تحقیق و توسعه ضعف سازماندهی آن است عدم توجه به ویژگی‌های این واحدها و تفاوت آن با سایر واحدها باعث پایین آمدن کارایی این واحدها و منزوی شدن آن ها در مؤسسات شده است. در واقع داشتن جایگاه مناسب واحد تحقیق و توسعه در پیشرفت فعالیت‌های این واحد تعیین کننده است. نداشتن جایگاه مناسب در ساختار سازمان از عدم سازمان‌دهی مناسب و فقدان راهبرد حکایت دارد(بوشهری،۱۳۷۷،ص۴۰).

 

صادر کردن؛ عبارت است از فعل مادی مثبت که به خارج کردن موادمخدر از مرزهای زمینی، دریایی و هوایی منتهی گردد.عنصر مادی صادر کردن دقیقا عکس جرم وارد کردن است. در این جرم گاهی مباشرت در انتقال مواد مخدر به خارج از کشور با خود شخص صادر کننده است و گاهی هم به دستور و توسط دیگری مواد مخدر از کشور خارج می شود. معیار و ملاک برای تحقق این جرم، خروج موادمخدر از کشور است ولی اگر موادمخدر قبل از صدور در داخل کشور، کشف شود و از خروج آن جلوگیری به عمل آید ممکن است از موارد شروع به جرم صادر کردن باشد که این شروع به جرم، عناوین دیگری مانند حمل و نگهداری یا ارسال بررسی می شود (باختر،۱۳۸۶: ۷۲).

 

۲-۱۲- تولید، توزیع، خرید و فروش مواد مخدر

 

تولید تنها کاشت محصولات برای به دست آوردن ماده مخدرکافی نیست بلکه یک رشته عملیات واقدامات لازم است تامحصول عنوان ماده مخدر خاصی را پیدا کند و آماده مصرف شود. این مراحل عملیاتی را که منتج به موادمخدر می شود، تولید و ساخت مواد مخدر می‌گویند.هر گونه فعل مادی و مثبت برای به وجود آوردن انواع مواد مخدر تحت عنوان عنصر مادی جرم(ساختن) قرار می‌گیرد. بزه ساختن و تولید موادمخدر از جرایم عمدی است و برای تحقق آن سوء نیت مرتکب ضروری است.جرایم تولید و ساختن از جرایم عمدی مقید است، یعنی مجرم هم عمد درفعل دارد و هم عمد در حصول نتیجه. پس اگر اقدامات او به نتیجه نرسد و مواد مخدر تولید نشود به لحاظ فقدان این بخش از عنصر معنوی، جرم تام ساختن و تولید محقق نشده و اقدام او شروع به جرم است و چنانچه تحت عناوین دیگری قابل مجازات باشد، می توان موضوع را به همان عنوان بررسی کرد (همان منبع)

 

خرید؛ یعنی به دست آوردن موادمخدر در قبال پرداخت وجه یا هر مال دیگری که بر اساس عرف، عنوان مال بر آن صدق می‌کند. همینکه شخص می‌داند که چیزی می خرد و در مقابل آن وجه یا مالی پرداخت می‌کند، بزه خرید تحقق یافته است.در بزه خرید مالکیت ثمن مباشر در خرید هم شرط نیست. پس اگر کسی با پول متعلق به دیگری ، مقداری موادمخدر بخرد کماکان عنوان موادمخدر را خواهد داشت. اگر کسی مواد مخدر را رایگان به دست آورد نمی توان اقدام او را خرید نامید.در چنین مواردی، چاره ای نیست جز این که پس از تملک به عنوان دیگری جزایی مانند حمل و نگهداری، فرد را تحت تعقیب قرار داد (همان،۷۳)

 

فروش؛ عنصر مادی فروش دقیقا عکس عنصر مادی خرید است و عبارت است از انتقال مواد مخدر به دیگری در قبال دریافت وجه یا مالی دیگر. برای تحقق فروش، به طور مستقیم فرد باید موادمخدر را تصرف کند و از مالکیت شخص فروشنده خارج شود و در ید دیگری قرار داده شود. ‌بنابرین‏ اگر کسی موادمخدر را به قصد فروش و برای پیدا کردن مشتری نگهداری کند، اقدام او مادام که مواد مخدر را به دیگری منتفل نکرده است، فروش نخواهد بود (علیزاده،۱۳۸۹: ۵۶)

 

درمعرض فروش قرار دادن؛ این جرم بزهی مستقل است و زمانی محقق می شود که متهم موادمخدر را برای فروش به دیگران عرضه می‌کند. ‌بنابرین‏ یک مرحله فراتر از نگهداری و یک مرحله پایین تر از فروش قرار می‌گیرد و آن زمانی است که افراد در حین معامله دستگیر می‌شوند و قبل از اینکه فروشنده موادمخدر را به خریدار تحویل دهد، توسط مأموران دستگیر می شود. در این مرحله فروش محقق نمی شود و عمل وی در معرض فروش قرار دادن موادمخدر است. (همان،۵۷)

 

توزیع؛ اگر شخص موادمخدر را به دیگران منتقل کند و در مقابل آن وجهی دریافت کند،عمل وی فروش خواهد بود و در غیر این صورت توزیع بر آن صدق می‌کند. عنصرمادی توزیع عبارت است از هر گونه فعل مادی ایجابی که به انتقال و پخش موادمخدر به سایرین منجر شود، بدون دریافت هر گونه وجه یا مالی از آن. توزیع از نظر عرفی با یک مرتبه تحقق نمی یابد.عده ای از عوامل خرده پا که برای دیگران کار می‌کنند، تنها مامور به توزیع موادمخدر هستند، یعنی طبق قراری که صاحب اصلی جنس با آن ها دارد، وظیفه شان ‌در مقابل‌ اجرتی که می گیرند، رساندن موادمخدر به دست مشتریان است. این افراد توزیع کننده موادمخدر هستند نه فروشنده. ولی اگر صاحب جنس، مواد را ‌به این افراد بدهد و بگوید که بروید و آن ها را بفروشید و خود اشخاص اقدام به فروش نمایند، فعل آن ها فروش است نه توزیع (همان منبع).

 

۲-۱۳- رابطه مصرف مخدر و ارتکاب جرم

 

ارتکاب جرم به عنوان یک رفتار غیرمتعارف معمولا تحت تاثیر عوامل مختلفی انجام می شود. البته نوع جرم و انگیزه های آن ‏خود اثرپذیری از عوامل متعدد و مختلف را به صورت متفاوتی دچار استحاله می‌کند.
در واقع انسان برای ارتکاب جرم باید ‏زمینه ها و بسترهای شخصیتی، روحی، روانی، فردی، خانوادگی و اجتماعی را داشته باشد و مراحل گذر از یک شخصیت سازگار ‏به شخصیت نامتعادل در او فراهم شده باشد که در این صورت وقوع برخی حوادث یا وجود برخی عوامل ارتکاب جرم توسط ‏فرد را آسان تر و سریع تر خواهد کرد.

 

‏بنابر اینکه تصور کنیم صرف استفاده از مواد مخدر یا محرک باعث ارتکاب جرایمی مانند قتل و ضرب و جرح و… می شود ‏چندان علمی و قابل دفاع نیست. باید فرد چنان که گفته شده از جهات فرهنگی، اقتصادی، اجتماعی و تربیتی آمادگی این کار را ‏داشته باشد که در این صورت مصرف مواد مخدر به ویژه مواد محرک نظیر کوکایین، کراک، شیشه و هرویین می‌تواند موجب ‏ایجاد سرعت در هدایت فرد به طرف ارتکاب جرم شود. ‏
درباره جرایم مختلف مصرف مواد نقش عمده یی در تحریک افراد در قتل، ضرب و جرح و تجاوز به عنف دارد که این ‏میزان بیشتر از جرایم مالی مانند کلاهبرداری یا سرقت است. ‏

 

شرایط فعلی جامعه ما با بروز پارادوکس و گسست بین فرهنگ سنتی و فرهنگ پسامدرن ناشی از داده های فضای مجازی ‏باعث تفریق بین نسل گذشته و نسل امروز شده که نوعی بیگانگی را در بین جوانان رقم زده است. ‏
این فاصله ای است که به نظر می رسید خانواده ها و جوانان نتوانسته اند آن را میان خود کم کنند در نتیجه احساس دایمی کمبود ‏بین جوانان آن ها را به سمت مصرف مواد مخدر سوق می‌دهد. مصرف مواد بدوا به عنوان نوعی مسکن و تعدیل کننده ‏فشارها تلقی می شود اما به محض مصرف و تکرار آن غیر از نیاز روحی نیاز جسمی نیز به آن در فرد ایجاد شده و به تدریج ‏شخصیت فرد و کنش ها و واکنش هایش به جای آنکه توان با عقلانیت و خرد جمعی باشد تابعی از تاثیرات مصرف مواد مخدر ‏خواهد شد. ‏
در این حالت کوچک ترین محرک خارجی یا عدم اجابت خواسته های ایشان از سوی اطرافیان ممکن است آن ها را به سمتی ‏هدایت کند که دست به اعمال مجرمانه از قبیل قتل بزنند. ‏