• ر.ک: المیرزا ابوالقاسم القمی، پیشین، ج۲، ص۲۶۰. ↑

• محمدباقر الوحیدالبهبهانی، حاشیۀ مجمعالفائدۀ و البرهان، پیشین، ص۱۲۸. ↑

• السیدمحمدحسن الموسویالبجنوردی، القواعد الفقهیه ،پیشین، ج۴، صص۲۰۳- ۲۰۴. ↑

• ر.ک: جواد التبریزی، پیشین، ج۲، ص۵۲۰، علیاصغر مروارید، الینابیعالفقهیه (بیروت: دارالتراث و دارالاسلامیه، ۱۴۱۳ه.ق، چاپ اول، ج۳۵) ص۴۶۸. ↑

• المحققالثانی، جامعالمقاصد، پیشین، ج۴، ص۲۱۸؛ ابنالعلامه، ایضاحالفوائد فی شرح اشکالاتالقواعد (قم: [بینا]، ۱۳۸۷ه.ق، چاپ اول، ج۱) ص۴۶۱ ؛ العلامه الحلی، تحریرالاحکام، پیشین، ج۲، ص۴۱۸. ↑

• العلامه الحلی، قواعدالاحکام (قم: مؤسسۀ النشر الاسلامی، ۱۴۱۸ه.ق، چاپ اول، ج۲) ص۴۶. ↑

• وهمو، مختلفالشیعه، پیشین، ج۵، ص۱۵۳. ↑

• ر.ک: محمدباقر السبزواری، کفایۀالفقه (کفایهالاحکام) (قم: مؤسسۀ النشر الاسلامی، ۱۴۲۳ه.ق، چاپ اول، ج۲) ص۲۷۶. ↑

• الشیخالطوسی، المبسوط، پیشین، ج۸ ، صص۱۳۵- ۱۳۷. ↑

• همان، صص۱۳۵- ۱۳۷. ↑

• ر.ک: دفتر تبلیغات اسلامی شعبهی خراسان رضوی، مسائل مستحدثهی پزشکی (قم: بوستان کتاب، ۱۳۸۶، چاپ دوم، ج۲) صص۱۳۷- ۱۴۰. ↑

• السیدعلی الحسینیالسیستانی، منهاجالصالحین (قم: مکتب آیۀالله العظمی السید السیستانی،۱۴۱۶ه.ق، چاپ اول، ج۳) ص۱۲۵. ↑

• ر.ک: العلامه الحّلی، تذکرۀالفقهاء، پیشین، ج۲، ص۱۱۲. ↑

• • «در پزشکی و فقه برای مرگ حتمی نشانههایی بیان شده است». ر.ک: (دفتر تبلیغات اسلامی شعبهی خراسان رضوی، مسائل مستحدثهی پزشکی، پیشین، ج۲، ص۴۸؛ ر.ک: السیدعلی الطباطبایی، ریاضالمسائل (قم: مؤسسۀ النشر الاسلامی، ۱۴۱۲ه.ق، چاپ اول، ج۲) صص۱۴۲- ۱۴۴؛ العلامهالحلی ، تذکرۀالفقهاء، پیشین، ج۱، ص۳۴۴؛ احمد بنمحمدمهدی النراقی، مستندالشیعه فی احکامالشریعه (قم: مؤسسۀ آلالبیت علیهمالسلام لاحیاءالتراث، ۱۴۱۵ ه.ق، چاپ اول، ج۳) ص۸۰). ↑

• ر.ک: الشهیدالثانی، الروضۀالبهیه فی شرح اللمعۀالدمشقیه، پیشین، ج۵، ص۱۵۶. ↑

• ر.ک: محمدحسن النجفی، جواهرالکلام فی شرح شرایعالاسلام (تهران: دارالکتب الاسلامیه، ۱۳۶۶ه.ش، چاپ دوم، ج۲۹) ص۲۷۴. ↑

• السید محمدحسن الموسویالبجنوردی، القواعدالفقهیه، پیشین، ج۴، ص۳۵۰. ↑

• ر. ک : همان، صص ۲۴۹-۲۵۰. ↑

• الشیخ الانصاری، کتاب النکاح، پیشین، ص۳۰۳. ↑

• السید محمد بحرالعلوم، بلغۀالفقیه، پیشین، ج۳، ص۱۶۲. ↑

• ر.ک: محمدامین زینالدین، پیشین، ج۷، ص۶۰. ↑

• ر.ک: الشهیدالثانی، الروضۀالبهیه فی شرح اللمعۀالدمشقیه، پیشین، ج۵، ص۳۸۶؛ محمدحسن النجفی، جواهرالکلام (تهران: دارالکتب الاسلامیه، ۱۳۶۶ه.ش، چاپ دوم، ج۳۰) ص۳۳۲؛ المحقق البحرانی، پیشین، ج۲۴، ص۳۵۹. ↑

• الشهیدالثانی، الروضۀالبهیه فی شرح اللمعۀالدمشقیه، پیشین، ج۵، ص۳۸۶. ↑

• ر.ک:المحققالثانی، جامع المقاصد، پیشین، ج۱۳، ۲۳۶؛ الشهیدالثانی، مسالک الافهام الی تنقیح شرایع الاسلام (قم: مؤسسۀ الاسلامیه،۱۴۱۳ه.ق، چاپ اول، ج ۱) ص۴۲۱. ↑

• الشیخ الانصاری، کتابالنکاح، پیشین، ص۴۲۶. ↑

• «مرض مخوّف هر مرضی است که غالباً شخص با این مرض، از موت ایمن نیست (یعنی غالباً منتهی به موت
  میشود)».(محمدحسن النجفی، جواهرالکلام (تهران: دارالکتب الاسلامیه، ۱۳۶۸ ه.ش، چاپ سوم، ج۲۸) ص۴۶۵). ↑

• «مرض ممتد مرضی است که ادامه پیدا کرده و از اسباب انتفای ولایت است». ↑

• ر.ک: العلامه الحلی، تحریرالاحکام، پیشین، ج۳، ص۴۰۸؛ محمدحسن النجفی، جواهرالکلام، پیشین، ج۲۸، ص۴۶۱؛ علیاصغر مروارید، پیشین، ج۳۴، ص۳۳۱. ↑

• العلامه الحلی، تحریرالاحکام، پیشین، ج۳، ص۴۰۸. ↑

• علیاصغر مروارید، پیشین، ج ۳۴، ص۳۲۶. ↑

• العلامه الحلی، تذکرۀ الفقهاء، پیشین، ج۲، ص۶۰۰. ↑

• ر.ک: محمدحسن النجفی، جواهرالکلام، پیشین، ج۳۰، ص۳۲۲. ↑

• العلامه الحلی، منتهیالمطلب، پیشین، ج۳، ص۳۴. ↑

• همانجا؛ المحقق البحرانی، پیشین، ج۴، ص۲۸۸. ↑

• ابوالقاسم نجمالدین جعفربنالحسن (المحقق الحلی)، شرایعالاسلام فی مسائلالحلال و الحرام (تهران: استقلال، ۱۴۰۹ه.ق، چاپ دوم، ج۱) ص۱۵۵. ↑

• ر.ک: محمداسحاق الفیاض، منهاجالصالحین، پیشین، ج۱، ص۴۱۴. ↑

• السید احمد الخوانساری، پیشین ،ج۲، ص۱۹۶. ↑

• «۱-فوت جنین در رحم. ۲-با ادامهی حاملگی، خطری حیات مادر را تهدید کند. ۳-سلامت مادر در خطر باشد. ۴-حمل و ولادت، حرج شدید برای مادر باشد. ۵- نطفه از زنا منعقد شده باشد (از روی اکراه و اختیار).» (دفتر تبلیغات اسلامی شعبهی خراسان رضوی، مسائل مستحدثهی پزشکی (قم: بوستان کتاب، ۱۳۸۶، چاپ دوم، ج۱) ص۲۴). ↑

• همانجا. ↑

• ر.ک: محمدحسن النجفی، جواهرالکلام، پیشین، ج۴، ص۳۷۸؛ السید محمدکاظم الطباطباییالیزدی، العروۀالوثقی، ج۱، پیشین، ص۱۱۸. ↑

• ر.ک: محمداسحاق الفیاض، منهاجالصالحین، پیشین، ج۳، ص۴۴۴. ↑

• ابنالعلامه، ایضاحالفوائد فی شرح اشکالاتالقواعد ([بیجا]: مؤسسۀ اسماعلیان، ۱۳۸۹ه.ق، چاپ اول، ج۳) ص۲۷۶. ↑

• محمدحسن النجفی، جواهرالکلام (تهران: دارالکتب الاسلامیه،۱۳۶۵ه.ش، چاپ هشتم، ج۳۱) ص۳۰۰؛ علیاصغر مروارید، الینابیعالفقهیه (بیروت: دارالتراث و دارالاسلامیه،۱۴۱۰ه.ق، چاپ اول، ج۱۹،ص۶۶۶؛ الفاضلالهندی، کشفاللثام عن قواعدالاحکام (قم: مؤسسۀ النشر الاسلامی، ۱۴۲۰ه.ق، چاپ اول، ج۷) ص۵۸۲ ؛ العلامه الحلی، قواعدالاحکام، پیشین، ج۲، ص۱۰۹. ↑

• محمدعلی الانصاری، الموسوعۀالفقهیه المیسرۀ (قم: مجمع الفکرالاسلامی، ۱۴۲۰ه.ق، چاپ اول، ج۳) ص۲۴۶. ↑

• الامامالخمینی، تحریرالوسیله، پیشین، ج۲، ص۱۶۳؛ ر.ک: محمدامین زینالدین، پیشین، ج۶، صص۳۵۹-۳۶۰؛ لطفالله الصافی الگلپایگانی، هدایۀالعباد، پیشین، ج۱، ص۳۲۳. ↑

• محمدامین زینالدین، پیشین، ج۶، ص۳۵۹. ↑

• الامامالخمینی، تحریرالوسیله، پیشین، ج۲، ص۲۰۳. ↑

• ابوالقاسم نجمالدین جعفربنالحسن(المحقق الحلی)، شرایعالاسلام فی مسائلالحلال و الحرام (تهران: استقلال،۱۴۰۱ه.ق، چاپ دوم، ج۲) ص۲۸۳؛ العلامه الحلی، تذکرۀالفقهاء (قم: موسسۀ آلالبیت علیهمالسلام لاحیاءالتراث،۱۴۲۰ه.ق، چاپ اول، ج۱۰) ص ۳۸۳؛ همو، تحریرالاحکام، پیشین، ج۲، ص۳۳۳؛ ابنالعلامه، پیشین، ج۱، ص۴۴۷؛ المحققالثانی، جامعالمقاصد، پیشین، ج۴، ص ۱۶۶؛ الشهیدالثانی، مسالکالافهام، پیشین، ج۳، ص۲۳۶؛ الشیخالطوسی، المبسوط، پیشین، ج۲، صص۱۰۳- ۱۰۴. ↑

متغیر وابسته: رضایت بیمه گذاران
تحلیل توصیفی:
با توجه به آنکه مقدار احتمال (عدد معنی داری)، بین متغیر سهولت استفاده و رضایتمندی بیمه گذاران، کوچکتر از ۵% می باشد، پس بین سهولت استفاده و رضایتمندی بیمه گذاران از نظر آماری رابطه معنی داری وجود دارد. اینکه نوع رابطه بین این دو متغیر مستقیم یا عکس می باشد، بستگی به مثبت یا منفی بودن ضریب همبستگی دارد که به دلیل مثبت بودن آن می توان نتیجه گرفت که با اطمینان بالای ۹۵% فرض H₁ مورد تأیید قرار گرفته و رابطۀ مستقیمی بین سهولت استفاده و رضایتمندی بیمه گذاران شرکت بیمه ایران وجود دارد. و این یعنی اینکه احتمالاً با افزایش سهولت استفاده در فروش الکترونیکی، میزان رضایتمندی بیمه گذاران شرکت بیمه ایران نیز افزایش می یابد. بنابراین بین سهولت استفاده و رضایتمندی بیمه گذاران بیمه ایران رابطۀ مستقیم و مثبتی وجود دارد.

۴-۶-۱-۱-۴ آزمون فرضیه سوم تحقیق
بین کیفیت اطلاعاتی سیستم و رضایتمندی بیمه گذاران بیمه ایران رابطه وجود دارد.
:H₀ بین کیفیت اطلاعاتی سیستم و رضایتمندی بیمه گذاران بیمه ایران رابطه وجود ندارد.
:H₁ بین کیفیت اطلاعاتی سیستم و رضایتمندی بیمه گذاران بیمه ایران رابطه وجود دارد.
این فرضیه به صورت زیر در قالب فرضیۀ آماری تعریف می شود:
که در آن بیانگر ضریب همبستگی بین دو متغیر کیفیت اطلاعاتی سیستم و رضایتمندی بیمه گذاران می باشد. چنانچه فرض صفر رد شود، فرضیه تحقیق تأیید می شود.
H₀: 0
H₁: 0
جدول ۴-۹: نتایج آزمون فرضیۀ سوم

آزمون همبستگی پیرسون

عامل
شاخص آماری همبستگی پیرسون
عدد معنی داری
تعداد
نتیجه آزمون

فرضیه سوم (کیفیت اطلاعاتی سیستم)
۶۴۴/۰+
۰۰۰/۰
۲۲۶
وجود ارتباط معناداری

متغیر وابسته: رضایت بیمه گذاران
تحلیل توصیفی:
با توجه به آنکه مقدار احتمال (عدد معنی داری)، بین متغیر کیفیت اطلاعاتی سیستم و رضایتمندی بیمه گذاران، کوچکتر از ۵% می باشد، پس بین کیفیت اطلاعاتی سیستم و رضایتمندی بیمه گذاران از نظر آماری رابطه معنی داری وجود دارد. اینکه نوع رابطه بین این دو متغیر مستقیم یا عکس می باشد، بستگی به مثبت یا منفی بودن ضریب همبستگی دارد که به دلیل مثبت بودن آن می توان نتیجه گرفت که با اطمینان بالای ۹۵% فرض H₁ مورد تأیید قرار گرفته و رابطۀ مستقیمی بین کیفیت اطلاعاتی سیستم و رضایتمندی بیمه گذاران شرکت بیمه ایران وجود دارد. و این یعنی اینکه احتمالاً با افزایش کیفیت اطلاعاتی سیستم در فروش الکترونیکی، رضایتمندی بیمه گذاران شرکت بیمه ایران نیز افزایش می یابد. بنابراین بین کیفیت اطلاعاتی سیستم و رضایتمندی بیمه گذاران بیمه ایران رابطۀ مستقیم و مثبتی وجود دارد.
۴-۶-۱-۱-۵ آزمون فرضیه چهارم تحقیق
بین زمان واکنش و رضایتمندی بیمه گذاران بیمه ایران رابطه وجود دارد.
:H₀ بین زمان واکنش و رضایتمندی بیمه گذاران بیمه ایران رابطه وجود ندارد.
:H₁ بین زمان واکنش و رضایتمندی بیمه گذاران بیمه ایران رابطه وجود دارد.
این فرضیه به صورت زیر در قالب فرضیۀ آماری تعریف می شود:
که در آن بیانگر ضریب همبستگی بین دو متغیر زمان واکنش و رضایتمندی بیمه گذاران می باشد. چنانچه فرض صفر رد شود، فرضیه تحقیق تأیید می شود.
H₀: 0
H₁: 0
جدول ۴-۱۰: نتایج آزمون فرضیۀ چهارم

آزمون همبستگی پیرسون

(۴-۲۶)

ماتریس سختی تعمیم یافته=  ، ماتریس جرم تعمیم یافته =

آخرین مرحله، از خواص متعامد شکل مودها برای فرمول­بندی کردن معادله حرکت در جملات مربوط به ماتریس­های سختی و جرم تعمیم یافته استفاده می­ شود.

۴-۴- مبانی آیروالاستیسیته استاتیکی و دینامیکی
در ارتعاشات و دینامیک سازه‌ها بر روی اثرات تداخلی نیروهای الاستیک و اینرسی مطالعاتی انجام می‌شود. در سیستم‌های دینامیکی می‌توان یک وسیله پرنده را مدل سازی نمود و چنانچه اثر بارهای آیرودینامیکی در مسئله وارد شود آنگاه عملاً با یک مسئله آیروالاستیک مواجه خواهیم بود. به طور کلی پدیده‌های آیروالاستیک را می‌توان به دو بخش استاتیک و دینامیک تقسیم بندی نمود که در این پژوهش هر دو بخش استاتیک و دینامیک مسئله که به ترتیب شامل بدست آوردن سرعت واگرایی و سرعت فلاتر است مورد بررسی قرار گرفته شده‌اند. در این قسمت ضمن تعریف علم آیروالاستیسیته و مسائل کلاسیک در آن، مواردی که در این پژوهش نیاز به معرفی دارند تعریف شده است.
آیروالاستیسیته یکی از مهمترین شاخه‌ها برای مهندسان هوا فضا و مکانیک می‌باشد و بیانگر یک گروه از مسائل کلیدی طراحی می‌باشد. در این دانش برهمکنش اثرات نیروهای آیرودینامیکی، اینرسی و الاستیک در سازه‌های هوا فضایی مورد مطالعه قرار می‌گیرد. در شکل (۴-۲) ارتباط این نیروها نشان داده شده است. در سازه‌های هوافضایی مدرن، سازه‌ها دارای انعطاف بالا و وزن پائینی می‌باشند و این مساله همراه با تداخل اثرات نیروهای آیرودینامیکی می‌تواند اثرات متفاوتی را ایجاد نماید.

شکل ۴-۲٫ مسائل مطرح شده در آیروالاستیسیته]۲۱[

به طور کلی این مبحث به دو شاخه تقسیم می‌شود که عبارتند از آیروالاستیسیته استاتیکی و دینامیکی. پدیده‌های مربوط به این دو شاخه در ادامه به طور خلاصه معرفی شده است.
۴-۴-۱- پدیده ­های آیروالاستیک استاتیکی
در این بخش پدیده ­های آیروالاستیک استاتیکی بررسی خواهد شد. مهمترین پدیده ­های آیروالاستیک استاتیکی عبارتند از:

• واگرایی^[۴۵]:

ناپایداری استاتیکی سطوح برآ و یا پانل‌های سطحی را واگرایی می‌نامند. این پدیده در اثر تداخل نیروهای الاستیک سازه­ای و آیرودینامیک یکنواخت ایجاد می‌گردد و باعث تغییر فرم استاتیکی سازه می‌شود. واگرایی بال یک نمونه ساده از ناپایداری آیروالاستیک حالت پایا^[۴۶] می‌باشد. در حالت کلی گشتاور پیچشی آیرودینامیکی سبب می‌شود که بال به سمت پیچش میل کند که می‌تواند باعث یک تغییر شکل ناگهانی در یک سرعت یکنواخت شود. ممان الاستیک با این پیچش مخالفت می‌کند و از طرفی سختی پیچشی مستقل از سرعت پرواز می‌باشد در صورتی که ممان آیرودینامیک با مجذور سرعت متناسب می‌باشد که این رابطه ممکن است باعث وجود یک سرعت بحرانی شود که در آن سختی پیچشی به تنهایی می‌تواند بال را در موقعیت مختل شده نگهداری کند. در سرعت‌های بالاتر از این سرعت بحرانی یک تغییر شکل ناگهانی بسیار کوچک در بال منجر به تولید یک زاویه پیچشی بزرگ می‌شود. این سرعت بحرانی به سرعت واگرایی معروف است. این پدیده در صورت رسیدن به حد بحرانی خود باعث کمانش، تغییر فرم‌های زیاد و نهایتا گسیختگی سازه می‌گردد.

• اثر پذیری کنترل^[۴۷]:

اثر تغییر فرم‌های الاستیک سازه بر کنترل‌پذیری هواپیما تحت شرایط پرواز یکنواخت می‌باشد.

• معکوس پذیری سیستم کنترل^[۴۸]:

تحت یک سرعت پروازی، سطوح کنترلی نظیر شهپر^[۴۹]، سکانها^[۵۰] وغیره، به دلیل تغییر فرم‌های الاستیک سازه‌ای، عکس عمل تعریف شده مربوط به خود را انجام می‌دهند.

• توزیع بار^[۵۱]:

اثر تغییر فرم الاستیک سازه بر روی توزیع فشار آیرودینامیکی یکنواخت می‌باشد.

• اثرات آیروالاستیک بر پایداری استاتیکی^[۵۲]:

اثر تغییر فرم‌های الاستیک سازه بر روی مشتقات و پایداری استاتیکی هواپیما می‌باشد.
مبحث آیروالاستیسیته استاتیکی مربوط به مطالعه اثرات تداخلی بارگذاری آیرودینامیکی تحت شرایط یکنواخت با نیروهای الاستیک سازه‌های هوایی می‌باشد. یکی از مشخصات این پدیده غیر حساس بودن آن به نرخ و شتاب تغییر فرم‌های سازه است. در این زمینه دو دسته مساله اساسی در طراحی مطرح می‌باشد. اولین مورد که در تمام وسائل پرنده مطرح است، اثر تغییر فرم‌ها بر روی بارهای وارده بر سازه می‌باشد. این اثرات می‌تواند بر روی عملکرد وسیله پرنده، کیفیت پرواز، تعادل پرواز و توزیع بار سازه مؤثر واقع گردد. دومین گروه از مسائل مربوط به ناپایداری استاتیکی می‌باشد و نتیجه آن می‌تواند، گسیختگی خطرناک سازه باشد. این ناپایداری اغلب به عنوان واگرایی معرفی می‌شود و می‌تواند حدی برای پاکت پروازی جسم پرنده باشد]۲۷[. در این بخش سعی شده است یک مسئله ساده و پایه‌ای آیروالاستیسیته در جهت معرفی پدیده واگرایی مورد تحلیل قرار گیرد.
مدل تیر برای بال یک بعدی
یکی از مدل‌های متداول برای بررسی رفتار آیروالاستیک بال‌ها مدل تیر می‌باشد. در این مدل بال به صورت یک تیر یک سردرگیر^[۵۳] نشان داده می‌شود. مقطع ایرفویل در اثر بارگذاری تحت پیچش قرار می‌گیرد. شکل ۴-۳ طرح بال را نشان می‌دهد.

شکل۴-۳: مدل تیر برای بال یک بعدی

به نظر برخی از حقوقدانان «… طرفین دعوی پس از دیدن نظریهی کارشناس، فرصتی برای تهیهی اظهار نظر مدلّل نخواهند داشت و این روش منطقی نیست، مخصوصاً اینکه نمایندگان اشخاص حقوقی باید رونوشت نظریه را برای رؤیت مدیران شخص حقوقی به نظر آنها برسانند و با مشورت ایشان، پاسخ کافی بدهند…(پس) مهلت یک هفته را برای اظهار نظر باید قرار داد».^[۵۹۱]

هر چند که ظاهر مادهی ۲۶۰ به گونهای تنظیم شده که به نظر میرسد فرصتی حتی به مدت یک روز برای اظهار مطالب وجود ندارد، اما مقصود از عبارت «با ملاحظهی نظریهی کارشناس چنانچه مطلبی دارند، نفیاً یا اثباتاً به طور کتبی اظهار نظر نمایند» در مادهی مذکور این نیست که همانجا به طور آنی و فوری مطالبی اظهار شود، بلکه میتوان در فرصت مناسبی که البته باعث تأخیر در روند دادرسی نشود، مطالب مورد نظر را به طور کتبی تقدیم دفتر دادگاه نمود. بنابراین بهتر است قانونگذار مهلتی را برای اظهار نظر قرار دهد تا حقی از هیچیک از طرفین دعوی ضایع نشود. در رویهی قضایی هماکنون مهلتی برای پاسخگویی داده میشود.
۲- «انشاء رأی بدون ابلاغ نظریهی کارشناسی به طرفین تخلّف (انتظامی)است».^[۵۹۲]

مبحث دوم : اعتبار نظر کارشناس

گفتار اول : شرایط اعتبار نظر کارشناس

۱ـ شرایط شکلی نظریه ی کارشناس:

شرایط شکلی، مقررات و ضوابطی است که باید از هنگام صدور قرار کارشناسی تا مرحلهی اظهارنظر کارشناس رعایت شود تا نظریهی کارشناسی از اعتبار لازم برخوردار شده و بتواند مورد استفادهی دادگاه واقع شود.
۱ـ۱ در جایی که کارشناس رسمی وجود دارد، دادگاه نباید بدون دلیل به خبرهی محلی و کارشناس غیررسمی ارجاع دهد.
۱ـ۲ در فرض ارجاع به کارشناس غیررسمی و خبرهی محلی (در صورت نبودن کارشناس رسمی) و یا تراضی اصحاب دعوی بر کارشناس غیررسمی، اتیان سوگند برای کارشناس غیررسمی ضروری است.
۱ـ۳ کارشناس باید از صلاحیت لازم برای انجام کارشناسی برخوردار باشد. صلاحیت در اینجا عام بوده و شامل موارد زیر می شود:
الف ـ کارشناس باید واجد شرایط مندرج در مادهی ۱۵ قانون کارشناسان رسمی باشد (متدیّن به دین اسلام، داشتن تابعیت ایرانی، صلاحیت علمی و …).
ب ـ علاوه بر داشتن مدارک تحصیلی مذکور در مادهی فوق باید در خصوص موضوع ارجاعی، تخصص لازم را دارا باشد (صلاحیت در رشته مربوط به موضوع ـ مادهی ۲۵۸ آیین دادرسی مدنی).
ج ـ کارشناس نباید دارای جهات ردّ و معاذیر قانونی باشد (مادهی ۲۶۱ آیین دادرسی مدنی). در صورت وجود جهات ردّ، کارشناس باید با ذکر جهات ردّ از رسیدگی امتناع نماید.
د ـ کارشناس نباید از انجام کارشناسی محروم و یا معلّق شده باشد.
۱ـ ۴ نظر کارشناس باید در مدت مقرّر در قرار کارشناسی به دادگاه تقدیم شود (مادهی ۲۶۲ آیین دادرسی مدنی).
۱ـ ۵ نظر کارشناس باید مکتوب و فارسی بوده و به امضای او رسیده باشد (مواد ۲۶۰، ۲۶۲ ،۲۶۶ آیین دادرسی مدنی و مادهی ۱۹ قانون کارشناسان رسمی). در صورتی که کارشناس نتواند به فارسی نظر خویش را مکتوب نماید، باید توسط مترجم رسمی به فارسی ترجمه شود .
۱ـ۶ در صورت تعدّد کارشناسان، تعداد آنها باید فرد باشد و به قید قرعه انتخاب شوند (مادهی ۲۵۸ آیین دادرسی مدنی).
۱ـ۷در صورت تعدّد کارشناسان و اختلاف نظر، نظر اکثریت باید ملاک عمل قرار گیرد (مادهی ۲۵۸ و ۲۶۶ آیین دادرسی مدنی)، چه اینکه همهی کارشناسان اظهار نظر کرده و چه بعضی از اظهار نظر امتناع نمایند.^[۵۹۳]

۲ـ شرایط ماهوی نظریهی کارشناس:

۲ـ۱ کارشناس مکلف است تمام واقعیات را در نظریهی خود بازگو نماید؛^[۵۹۴] یعنی نه تنها باید واقعیت را بیان کند، بلکه مکلف به گفتن همهی واقعیت است. کارشناس در جهت گفتن تمام واقعیات همانطور که از مادهی ۲۶۳ قانون آیین دادرسی مدنی استنباط میشود باید خلاصهای از تحقیقات انجام شده را در نظریهی خود منعکس نماید.
۲ـ۲ اظهار نظر کارشناس باید در حدود صلاحیت وی باشد. دادگاه در هنگام صدور قرار، حدود صلاحیت کارشناس (موضوع و مواردی که کارشناس باید دربارهی آن اظهار نظر نماید) را مشخص میکند. اظهار نظر خارج از موضوع، خارج از صلاحیت وی تلقی میشود.^[۵۹۵]
حتی اگر (نظر خارج از موضوع کارشناس) مورد اعتراض اصحاب دعوی هم قرار نگیرد، دادگاه رأساً مکلف است به نظر خارج از موضوع ترتیب اثر ندهد.^[۵۹۶] به طور مثال اظهار نظر کارشناس نباید محدود به خواستهی خواهان و ارقام و مبالغ ذکر شده از طرف او در دادخواست باشد.^[۵۹۷] و از سوی دیگر چنانچه مازاد بر خواستهی دعوی نیز باشد، «دادگاه نمیتواند نسبت به آنچه مــازاد بـر خواستهی دعوی اظهار نظر شده ترتیب اثر دهد».^[۵۹۸]
۲ـ۳ نظریهی کارشناس باید صریح و موجه (مادهی ۲۶۲ آیین دادرسی مدنی)، بدون ابهام و تردید و مستدلّ باشد. «نظر کارشناس همانند شاهد، محدود به اخبار از واقع و بیان دیده ها و شنیدهها نیست، بیان اعتقاد و استنتاج نیز هست و به همین جهت همانند رأی دادگاه باید «موجه» باشد. با این تفاوت که مبنای توجیه رأی، قواعد حقوقی است و در نظر کارشناس، قواعد علمی و فنّی».^[۵۹۹]
کارشناس باید مبانی استدلال خویش را با صراحت و بدون ابهام یا تردید و شک، در نظریهی خود ذکر نموده و از کلیگویی و مجمل بیان کردن بپرهیزد؛ زیرا در این صورت نظریهی کارشناس فاقد اعتبار بوده و نمیتوان آن را مورد استناد قرار داد.
به طور مثال «اگررجوع به کارشناس برای این بوده که معلوم شود دیوار مورد نزاع، دو دیوار متصل به هم چسبیده یا یک دیوار است و کارشناس راجع به وضعیت دیوار اظهار عقیده نکند و بنویسد «دعوای خواهان به خوانده بیمورد میباشد»، بدون اینکه جهتی برای عقیدهی خود ذکر نماید، دادگاه نمیتواند به استناد عقیدهی مزبور حکم دهد».^[۶۰۰]
در صورت مجمل بودن نظر کارشناس «دادگاه باید از او (کارشناس) توضیح بخواهد که مبنای نظر او چه بوده است».^[۶۰۱]
۲ـ ۴ مفاد نظریهی کارشناس باید منجز باشد و «… تا منجزّ نباشد قابل استناد نیست».^[۶۰۲]
۲ـ۵ کارشناس باید در اظهار نظر خود نتیجهگیری موضوعی کرده و آن را مستدلاً اعلام نماید.^[۶۰۳] وحق اظهار نظر نسبت به جنبهی «حکمی» را ندارد؛ زیرا اظهار نظر حکمی وظیفهی دادرس است. به طور مثال در دعوای مطالبهی خسارت وارده به ملک، کارشناس فقط باید نتیجهگیری کند که خسارت وارده به ملک ناشی از گودبرداری غیراصولی در ملک مجاور است یا خیر، اما استناد به قانون و تعیین حاکم و محکوم در صلاحیت وی نیست.
۲ـ۶ـ نظر کارشناس باید با اوضاع و احوال محقق و معلوم مورد کارشناسی مطابقت داشته باشد. درمادهی ۲۶۵ آیین دادرسی مدنی آمده است: «در صورتی که نظر کارشناس با اوضاع و احوال محقق و معلوم مورد کارشناسی مطابقت نداشته باشد، دادگاه به آن ترتیب اثر نخواهد داد».
«البته مطابقت نظریهی کارشناسی با اوضاع و احوال مسلم قضیه به معنی مطابقت با مفاد دلایل اصحاب دعوی از قبیل شهادت و یا اقرار و دیگر دلایل نیست…»؛^[۶۰۴] زیرا محتمل است شهادت شاهد یا اقرار مقّر از روی جهل یا اشتباه بیان شده باشد.
ضمانت اجرای عدم تطبیق نظر کارشناس با اوضاع و احوال محقق و مورد معلوم کارشناسی، در قسمت اخیر مادهی مذکور «ترتیب اثر ندادن به نظر کارشناس» عنوان شده است.
«در حقوق فرانسه (نیز) گزارش کارشناس برای دادگاه الزامآور نیست. دادرسان هر طور مقتضی بدانند از آن استفاده و عمل میکنند».^[۶۰۵]

گفتار دوم : حدود اعتبار نظر کارشناس

۱ـ حدود اعتبار نظر کارشناس نسبت به اشخاص:

«(انجام کارشناسی) یکی از تحقیقهای دادرس است که با حضور و نظارت دو طرف و به طور معمول به درخواست یکی از دو طرف صورت میپذیرد. پس طبیعی است که اعتبار و قابلیت استناد آن نسبی و محدود به کسانی باشد که در دادرسی شرکت دارند و دیگران نسبت به آن بیگانهاند».^[۶۰۶]
بنابراین نمیتوان در دعوایی دیگر به نظر کارشناس حتی میان همان اشخاص استناد و حکم صادر کرد، بلکه تنها جهت کسب اطلاع و آگاهی میتوان مورد استفاده قرار داد.
نظر کارشناس نسبت به اشخاص وارد، مجلوب یا معترض ثالث معتبر است، هر چند که ایشان در انتخاب کارشناس هیچ نقشی نداشتهاند. تنها در یک مورد نظر کارشناس نسبت به اشخاص مذکور (وارد، مجلوب یا معترض ثالث) قابل استناد نیست و آن هنگامی است که زمان ورود این اشخاص به پرونده بعد از تقدیم نظر کارشناس به دادگاه باشد، در این صورت «نظر کارشناس در برابر آنان قابل استناد نیست، چرا که از حق دفاع محروم ماندهاند و دادرس نمیتواند فرصت حق دفاع در اختیار ایشان قرار دهد».^[۶۰۷]

۲ـ حدود اعتبار نظر کارشناس نسبت به موضوع:

اظهارنظر کارشناس در هر پرونده با موضوعی خاص، نسبت به همان پرونده و موضوع معتبر است و دادگاه نباید اظهار نظر کارشناس در دعوای پیشین را که موضوع آن با دعوای اخیر متفاوت است، مناط اعتبار قرار دهد.
به طور مثال پروندهای در گذشته با موضوع رفع تصرف مطرح بوده که براساس نظر کارشناس حکم صادر میشود. حال چنانچه دعوای دیگری به خواستهی اثبات مالکیت مطرح شود، نمیتوان به نظر کارشناس در دعوای پیشین استناد کرد.
در حکم شماره ۳۵۱ ـ ۲۳/۲/۱۸ دیوان عالی کشور آمده است: «در صورتی که دادگاه نخستین، موضوع دعوی اخیر را با دعوی پیشین یکی نداند، رأی کارشناسانی را که در آن دعوی رأی دادهاند، نبایستی در این دعوی مناط اعتبار قرار دهد، خصوصاً که رأی آنان در همان دعوی، عملی خارج از جریان قانونی کار تلقی شده و طرف استناد واقع نشده باشد».^[۶۰۸]

۳ـ حدود اعتبار نظر کارشناس در زمان:

زمانی که کارشناس در پروندهای اظهار نظر کرده و بر اساس آن رأی صادر و قطعی میشود، آیا میتوان به این اظهار نظر در دعاوی و پروندههایی که در آینده مطرح میشود، استناد کرد؟ میزان و حدود اعتبار نظر کارشناس در بعد زمان تا کجاست؟ به عبارت دیگر آیا گذر زمان بر نظر کارشناسی تأثیر داشته و نظر کارشناسی مشمول مرور زمان خواهد شد؟
قانون آیین دادرسی مدنی در این خصوص ساکت است. اما در قانون کارشناسان رسمی و برخی نظرات مشورتی به برخی از مواردی که مشمول مرور زمان میشود اشاره شده است:
به طور مثال اگر در پروندهای که موضوع آن مطالبهی اجور است، کارشناس اجاره بهای ملک را تعیین کرده و براساس آن دادگاه خوانده را محکوم نماید، خواهان نمیتواند در دادخواستهای دیگری راجع به همان ملک، با استناد به آن پرونده از نظریهی کارشناسی که در آن بایگانی شده استفاده کند. و «صدور حکم براساس اظهار نظر کارشناس در پروندهی سابق صحیح نخواهد بود؛ زیرا میزان اجرتالمثل به مقتضای زمان و سایر اوضاع و احوال قابل تغییر است و دادگاه باید در دعوی اخیر هم نظریهی کارشناس را در مورد اجرتالمثل جلب نماید».^[۶۰۹]
درتبصرهی مادهی ۱۹ قانون کارشناسان رسمی نیز آمده است: «در مواردی که انجام معاملات مستلزم تعیین قیمت عادلهی روز از طرف کارشناس رسمی است، نظریهی اعلام شده حداکثر تا شش ماه از تاریخ صدور معتبر خواهد بود».^[۶۱۰]
با توجه به موارد ذکر شده و استقراء در نمونههایی از این دست میتوان گفت: اظهار نظر کارشناسی در پروندههایی که خواستهی آنها مالی است، قطعاً با مرور زمان دستخوش تغییر شده و نمیتوان به آن استناد کرد. پس نظر کارشناس در یک محدودهی زمانی خاص معتبر است، هر چند که این محدودهی زمانی به طور مشخص و دقیق، روشن نیست. به طور مثال در همان پروندهی مطروحه (مطالبهی اجرتالمثل)، به طور مشخص نمیتوان گفت که مطالبهی اجرتالمثل در دعوای دوم در چه فاصلهی زمانی اگر صورت بگیرد، استناد به نظر کارشناس در دعوای نخست صحیح نخواهد بود.
در پروندههای غیرمالی نیز به نظر میرسد مرور زمان بر نظریهی کارشناسی مؤثّر واقع شود. به طور مثال در دعوایی با خواستهی اثبات حجر، نظر کارشناسی مبنی بر محجور بودن خوانده بوده و بر همین اساس حکم حجر ثابت میشود. حال در دعوای دیگری که با فاصلهی زمانی و با موضوع دیگری مانند اثبات بیع به طرفیت محجور مطرح میشود، استناد قیم محجور به حکم حجر سابق موجه نخواهد بود؛ زیرا امکان رفع حجر در این مدت وجود دارد، بنابراین موضوع را مجدداً باید به کارشناسی ارجاع داد.

۴ـ میزان اعتبار نظر کارشناس در دادگاه:

ساختار ارگانیک
ارزش های مشترک فرهنگی کارآفرینانه
شکل(۲-۲۷-) مدل کارآفرینی سازمانی(Echols&neek1998)
۲-۲-۶-۸-مدل کارآفرینی سازمانی تامپسون
تامپسون برای شکل گیری کارآفرینی در سازمان پنج بعد را مورد توجه قرار می دهد نمودار زیر وجود تمام ابعاد که برای سازمان کارآفرینانه ضروری است را نشان می دهد(مقیمی،۱۳۸۴)

کارافرینی سخت
عقیده در اقدام به ریسک حساب شده
موضوع یابی برای فرصت گرایی
روحیه مستقل
عامل شبکه سازی طبیعی
موفقیت گرایی رقابتی و قاطع
پارادایم مخاره پذیری
پر انرژی
سخت کوشی
عملگرایی
افراد با جذبه
توانایی برای ارزیابی دیگران
اکتشاف گری و چالش گری
عمل در لبه پرتگاه
پارادایم خلاقیت
تخیل زایی و بینش
تمرکز بر مشتری به طور استراتژیک
آفرینش نگری
پرشوری
تعهد
تغییرگرا
شکل گیری
کارآفرینی نرم
مدیریت و شبکه غیررسمی
ارتباط برقرار کننده
اعتماد به نفس
ایجاد کننده بصیرت
نقش انگیزش دهنده
ارائه ایده و طرح
شهودی و تحلیلی به طور همزمان
شبکه موثر با همپیمانان
برای کشف ایده های موفقیت آمیز
توانایی برای درک بازار از نظر فنی
متخصص و در عین حال خلاق
شکل(۲-۲۸-) مدل کارآفرینی سازمانی تامپسون(ماخذ مقیمی،۱۳۸۴)
بخش سوم: ۲-۳- ارتباط مدیریت دانش با کارآفرینی
امروزه با پیچیدگی رقابت، کارآفرینی به عنوان یکی از مزیت های اصلی برای حیات شرکت ها محسوب می شود. همه شرکت ها برای بقا نیاز به ایده های نو و بدیع دارند. ایده های نو و بدیع همچون روح در کالبد سازمان دمیده می شود و آن را از نیستی و فنا نجات می دهد. ظهور نوآوری در دانش نه تنها سازمان را قادر می سازد نسبت به رقبا مزیت رقابتی بدست آورند بلکه ابزار سودمندی برای ارتقای عملکرد سازمانی را ارائه می کند. دانش به عنوان منبع عمده ای برای کارآفرینی و بهره وری سازمانی از اهمیت فوق العاده ای برخوردار است. هدف عمده مدیریت دانش ایجاد و سازماندهی محیطی است که در آن افراد دانش خود را توسعه داده، با یکدیگر تبادل نموده، دانش دیگران را با دانش خود ترکیب کرده و نهایتا آن را به کار ببندند. از این رو مدیریت دانش به نوبه خود باعث کارآفرینی می شود و آن را منبع و مرجع اصلی نوآوری و کارآفرینی دانسته اند. کارآفرینی سازمانی محیطی است که در آن زمینه های خلاقیت و نوآوری کارکنان شکوفا می شود و فناوری هایی چون فناوری ارتباطات و اطلاعات به واسطه ارائه به موقع و توزیع یکنواخت در سازمان این محیط را شکوفاتر می سازد. در پاسخ به این پرسش که چرا اطلاعات در کارآفرینی سازمانی مهم است باید بیان شود که اطلاعات ضمن ارزشمندی ذاتی و همیشگی، به لحاظ ایجاد آگاهی و دانش، موجب بروز رفتارهای سنجیده و اتخاذ تصمیمات منطقی و صحیح می گردد.(علم بیگی و همکاران،۱۳۸۸)
دانش سازمانی و کارآفرینی در دنیای پر شتاب معاصر، فرصت مناسبی است برای سازمان های که به خوبی آن را نمی شناسند و به کار می گیرند. در عین حال تهدیدی جدی برای سازمانهایی است که به تحولات محیطی کم توجه بوده و آن را نمی شناسند. در حال حاضر مدیریت دانش و کارآفرینی یک مفهوم جدید و پرطرفدار محسوب می شود و فرآیندی است که به سازمان کمک می کند تا اطلاعات و تخصص های مهمی که قسمتی از حافظه سازمان هستند و معمولا به یک حالت بدون ساختار در سازمان وجود دارند، شناسایی، انتخاب، سازماندهی، توزیع و منتقل نمایند.(خان بابایی و لاجوردی،۱۳۸۶) عصر حاضر، عصر تغییر و تحول سریع دانش و نوآوری است هر پنج سال و نیم دانش دو برابر می شود در حالی که عمر متوسط آن کمتر از چهار سال است. در چنین شرایطی دانش به عنوان یک منبع ارزشمند استراتژیک مطرح می شود که نیازمند مدیریت است. اگر به شرایط فوق رقابت شدید موجود در بازارهای جهان را نیز اضافه کنیم، اهمیت مدیریت کردن دانش های سازمان به عنوان یک مزیت رقابتی در اقتصاد دانش محور کنونی دو چندان می شود. گسترش فناوری های اطلاعاتی و ارتباطی موجب انتقال دانش و تجربه انسان در گوشه و کنار جهان شده و این امر کارآفرینان معاصر را در دنیای وسیعی از اطلاعات قرار داه است. که انبوه دانش و تجربه می توانند به ایده های تازه ای دست یابند و فرصت های جدید را شناسایی نمایند بدون استفاده از این فناوری امکان دسترسی به انواع مختلف اطلاعات جهت آغاز فعالیت وجود نخواهد داشت.
بخش چهارم:
۲-۴- پیشینه تحقیقات انجام شده در داخل و خارج از کشور
۲-۴-۱- تحقیقات انجام شده در خارج از کشور
هالاوی، مک کارتی و آروسون در سال۲۰۰۶ در مقاله ای با عنوان مدیریت دانش و استراتژی رقابتی بنگاه بیان می دارند که مدیریت دانش برای بهبود رقابت پذیری سازمانی ظهور کرده است. هدف از مقاله بررسی رابطه میان مدیریت دانش و مزیت رقابتی بنگاه است. در این مقاله مبانی نظری موجود، پیرامون مدیریت دانش و تنظیم استراتژی بررسی شده است. نویسندگان این تحقیق در پایان از طریق مروری بر ادبیات تحقیق استراتژی های مدیریت دانش را به استراتژی کسب و کار متصل کرده اند.
ماریان گلت و مایل ترزیووسکی در مقاله ای با عنوان"بررسی رابطه میان روش های مدیریت و عملکرد نوآورانه” که در سال۲۰۰۴ به چاپ رسیده است. بیان می دارند که فرایند نوآوری به میزان زیادی به دانش بستگی دارد و لازم است تا مدیریت دانش و سرمایه انسانی، عامل اصلی در اداره هر نوع از کسب و کار محسوب شود. در این کار پژوهش رابطه میان نگرش های مدیریت دانش و عملکرد نوآورانه از طریق تمرکز بر صنعت تولید مورد بررسی قرار می گیرد. مهم ترین یافته تحقیق حاضر در این است که مدیریت دانش به ایجاد عملکردهای نوآورانه در سازمان کمک می کند.