در اهمیت تشکیل خانواده و فلسفه ازدواج و صمیمیت در اسلام همین بس که خداوند آن را نشانه ی خود دانسته ، از نشانه های خداوند این است که از جنس خودتان برای شما همسرانی آفرید تا در کنار آنان به آرامش برسید و بین شما دوستی و مهربانی و صمیمیت قرار داد ( سوره ی روم / ۲۱).

یکی از نشانه های قدرت خداوند در خلقت انسان این جاذبه ای است که از لحاظ روانشناختی بین زن و مرد وجود دارد که قبول می‌کنند از خانواده ی خود جدا شوند و فرد نا آشنایی را به عنوان همسر انتخاب کنند و باعث آرامش همدیگر شوند و رابطه ی دوستانه ی آن ها از هر رابطه دیگری عمیق تر شود و اولیای دین ما نیز بر این پدیده روانشناختی تأکید زیادی کرده‌اند.از آن جا که خانواده بر سراسر زندگی فرد تاثیر بسزایی دارد ، دین اسلام آداب و قوانین ویژه ای را به خانواده اختصاص داده است.از مسائل مهم دین داری و آموزه های دینی ما که در قرآن و روایات از آن بسیار یاد شده است مدارا^[۶] می‌باشد. قرآن کریم به مسلمانان توصیه می‌کند که در تعامل با یکدیگر ، مهربان باشید و یکی از صفات مؤمنان را به تبعیت از پیامبر اکرم (ص) رحمت و مهربانی نسبت به یکدیگر می شمارد ” محمد رسول الله والذین معه اشداء علی الکفار رحماء بینهم”(فتح،۲۹). در جای دیگر قرآن در وصف حضرت می فرماید : انک لعلی خلق عظیم ، تو ‌بر خلق و خوی عظیم هستی » (قلم،۴ ).

می توان گفت یکی از راه های افزایش صمیمیت بین زوجین آموزش مدارا با رویکرد اسلامی است. مدارا با رویکرد اسلامی یکی از توصیه های اسلامی است که عبارت است از اینکه ناگواری از کسی به تو برسد، متحمل شوی و به روی خود نیاوری (نراقی ، ۱۳۸۴ ).

پستی و بلندی‌های زندگی و روابط مشترک زن و شوهر ، نیاز مبرمی به اصل « مدارا » دارد. امام صادق (ع) به نقل از پیامبر اکرم (ص) می فرمایند : وَ مَن صَبَرَ عَلَی خلق امراه سَیئه الخَلق و اَحتسب فی ذَلک الاجر اَعطاه الله ثَواب الشَّاکِرین« مردی که بر اخلاق همسری بداخلاق صبر کند و آن را تحمل نماید و آن را به حساب اجر الهی بگذارد ، خداوند پاداش شکرگزاران را به او خواهد داد »(حرعاملی،۱۳۰۳ق ، ج ۱۴ ، ص ۱۲۴). بسیاری از تنش ها، قهرها و جبهه گرفتن ها با اتخاذ روش مدارا رخت بر خواهد بست و بند عطوفت و مهربانی کاشته می شود.گاهی ‌سنگلاخ‌هایی در زندگی وجود دارد که فقط با مدارا می توان از آن ها عبور کرد .

تساهل و تسامح با توجه به معانی لغوی و اصطلاحی آن مترادف با مدارا و بردباری است که در فرهنگ اسلامی نیز بدان سفارش شده است اما تفاوت دیدگاه اسلام با دیدگاه غربیان ‌در مورد این آموزه آن است که اولاً تعیین شرائط و حدود تسامح از نظر اسلام به عهده خداوند متعال است و نه هیچ نیروی دیگری و ثانیاًً مبنای تساهل در اسلام حقانیت است نه ملاک های غربی و نسبیت اخلاقی .

لازم به ذکر است که آموزش مدارا با رویکرد اسلامی مطابق باآموزه های دینی است و می‌تواند از بهترین راهکارها برای افزایش صمیمیت زوجین به حساب آید و پیامدهایی از قبیل امنیت، محبت، افزایش رزق و روزی، موفقیت، خوشبختی و خیر وبرکت از آن حاصل می شود. برای رسیدن به مدارا از مهارت هایی همچون مرموز سازی، تبرئه، شوخی، رفتار نظیر به نظیر، تغییر مرتبه دوم، رفع تعارض، تمرکز بر نقاط قوت ‌و ایفای نقش مقابل می توان بهره گرفت (حسین زاده ، ۱۳۹۰ ).

با توجه به اینکه رویکرد مدارای اسلامی استفاده از تکنیک هایی را شامل می شود که با وجود مشکلات و ناملایمی ها ،پذیرش افراد را تقویت می‌کند و با در نظر گرفتن اینکه مطالعات و تجارب بالینی نشان داده است که در جامعه معاصر ، زوج ها مشکلات شدیدی را در هنگام برقراری و حفظ روابط صمیمانه و ارضای انتظارات و نیاز های یکدیگر تجربه می‌کنند، از این رو شناخت مدارا با رویکرد اسلامی در خانواده های ایران اسلامی یک گام مهم در مسیر بازنمایی نیازهای بومی خانواده های ایرانی و بهبود روابط خانوادگی زوجین محسوب می شود . لذا این سوال مطرح است که آیا آموزش مدارا با رویکرد اسلامی می‌تواند صمیمیت زناشویی را افزایش دهد؟ ‌بنابرین‏ پژوهش حاضر مدارا با رویکرد اسلامی را بر صمیمیت زناشویی مورد بررسی قرار می‌دهد.

اهمیت و ضرورت پژوهش

در زندگی مشترک پایه اصلی زن و شوهر می‌باشند که خانواده ای گرم را بنیان گذاری می‌کنند که این زندگی مشترک با پیوندی عاطفی و درونی که همان علاقه و محبت است تداوم می‌یابد. عدم وجود علاقه و صمیمیت در تشکیل خانواده به ساختن بنایی می ماند که میان اجزای تشکیل دهنده ی این خانه (آجرها) سیمان وجود ندارد و به حکم ضرورت در کنار یکدیگر قرار گرفته اند (رضایی ، ۱۳۸۹ ).

می توان گفت یکی از عوامل مهم جهت تصمیم و اقدام به ازدواج و ادامه یافتن موفق آن در طول زندگی مشترک ، نیاز به محبت است که نباید اجازه داد بروز مشکلات در زندگی این نیاز را در ما سرد کند و از آن غفلت کنیم. شاید مهم ترین عامل در مبارزه با مشکلات ، ایجاد استقامت و دلگرمی در یکدیگر می‌باشد تا موانع از سر راه کنار گذاشته شود و زندگی به حالت عادی خود بر گردد. زن و شوهر باید کوشش کنند این نیاز مهم را برای همدیگر ارضا کنند که البته اجرای این مهم ، نیاز به اصول و قواعدی دارد که باید آن را در زندگی حاکم کرد.

به باور برخی روانشناسان ، قالب کشمکش های خانوادگی ، سردی ها و خانه گریزی ها ، بد زبانی ها و جدایی ها به دلیل کمرنگ شدن جاذبه الهی یعنی مودت و رحمت و شفقت و بهره مندی از آرامش روانی است و حتی ریشه بسیاری از اختلالات رفتاری و کژروی های اجتماعی مثل اعتیاد به سیگار و الکل و مواد مخدر در بین برخی از زنان و مردان متأهل را می توان در نا امنی روانی و فقر عاطفی بین همسران جست و جو کرد (افروز ، ۱۳۸۶ ).

عدم صمیمیت می‌تواند مشکل غالب زوجین باشد. زن و شوهر برای آن که بتوانند زندگی بهتر و آرام تری داشته باشند باید خود را به جای همسرشان قرار دهند و احساس همدیگر را درک کنند. صمیمیت در زندگی یک موضوع بسیار مهمی است و شامل این می شود که زوج ها به طور زبانی یا غیر زبانی در حالی که به یکدیگر اعتماد دارند و به احساسات همدیگر حساس هستند چیزهایی را ‌در مورد خودشان آشکار کنند ( رضایی ، ۱۳۸۹).

با توجه به افزایش آمار طلاق و ارائه مدل های مختلف برای بهبود روابط زوجین می توان گفت مدارای اسلامی می‌تواند یکی از راه های افزایش صمیمیت زناشویی باشد و دین اسلام نیز به علت جایگاه والای خانواده در اخلاق و معنویات انسان ها نکات مهمی در این خصوص متذکر شده است، واز آن جا که پژوهشی ‌در مورد آموزش مدارا با رویکرد اسلامی به صورت تجربی و آموزشی صورت نگرفته است و فاقد پیشینه تحقیقی است، می توان یکی از ویژگی های اصلی این پژوهش را این موضوع به شمار آورد. در یک نگاه گسترده تر ، تلاش انجام شده را می توان گامی در جهت تحقق یکی از اهداف مهم گسترش علوم انسانی در ایران ، یعنی بومی سازی این علوم دانست و از آنجا که یکی از راه های بهبود بخشیدن روابط زناشویی سالم، برنامه های آموزشی است و از سوی دیگر با توجه به وجود زمینه‌های مباحث اسلامی و نقش و جایگاه تعیین کننده آن در فرهنگ خانواده های ایرانی، انجام پژوهش با موضوع تأثیر آموزش مدارا با رویکرد اسلامی بر صمیمیت زناشویی لازم و ضروری به نظر می‌رسد و می توان از این تحقیق ‌در مراکز مشاوره، بهزیستی وآموزش خانواده استفاده کرد.

اهداف تحقیق