ارام و همکاران (۲۰۱۰) در فراتحلیلی که روی مصرف کنندگان متامفتامین در مقایسه با افراد غیر مصرف کننده انجام گرفت، نشان داد که مصرف کنندگان متامفتامین نقایصی را در حوزه های عملکرد اجرایی، حافظه و نحوه پاسخگویی (راهبرد مقابله) نشان می دهند
اویی[۲۳۱] (۲۰۱۱) در پژوهش خود به این نتیجه رسید، که بین سبک های اسنادی و حالات هیجانی با مصرف الکل رابطه معناداری وجود دارد. به طوری که آگاهی از حالات هیجانی به طور وسیعی با الکلیسم از طریق تسهیل مقابله اجتنابی مرتبط است.
ارام و همکاران (۲۰۱۲) در فراتحلیلی که روی مصرف کنندگان متامفتامین در مقایسه با افراد غیر مصرف کننده انجام گرفت، نشان داد که مصرف کنندگان متامفتامین نقایصی را در حوزه های عملکرد اجرایی، حافظه و نحوه پاسخگویی (راهبرد مقابله) نشان می دهند.
عابی[۲۳۲] و همکاران(۲۰۱۲) در بررسی تحت عنوان رابطه سیستم های مغزی / رفتاری با سلامت روان، نشان دادند که بین سیستم های مغزی / رفتاری با سلامت روان رابطه معنی داری وجود دارد. به نحوی که سیستم های مغزی / رفتاری (BAS, BIS, FFS) می توانند سلامت روان را پیشبینس کنند.
بوش و کارد(۲۰۱۲) به بررسی فراتحلیلی از پرسشنامه سبک هویت برزونسکی پرداختند. این محققین بیان نمودند که شکل گیری هویت از چالش های ضروری مرتبط با نوجوانی است. سبک های اطلاعاتی، هنجاری و منتشر اجتنابی: یک مدل شناختی اجتماعی است که در آن نوجوانان درگیر کارهای مربوط به شکل گیری هویت متمایز توسعه یافته است. نتایج نشان می دهد که ارتباط مثبت بین جنسیت و سبک های هویت منتشر اجتنابی وجود دارد و مردان بالاتر از زنان قرار دارند. همچنین سن و کشور مبدا نیز در این تحقیق مورد بررسی قرار گرفت.
کارپلمن و همکاران (۲۰۱۲) در تحقیقی با عنوان سبک های هویت و صمیمیت در دوران بلوغ: رابطه بین سبک های هویت، دلبستگی عاشقانه و تعهد هویت بزرگسالان و نظریه رشد روانی را مورد مطالعه قرار دادند. بررسی این محققان نشان می دهد که دوران نوجوانی زمانی برای صمیمیت عاشقانه و شکل گیری هویت است. مطالعه این پژوهشگران با نمونه های متنوع از ۲۱۷۸ نوجوانان انجام گردید. نتایج نشان داد که جنسیت، نژاد و وضعیت ارتباطات بدون تاثیر بر ارتباط مستقیم سبک های هویت و دلبستگی عاشقانه با تعهد هویت رابطه دارد. همچنین تفاوت کمی در قدرت ارتباط بین سبک های هویت و دلبستگی عاشقانه برای جنسیت یا نژاد پدید آمده است.
لنارت و ویکتور[۲۳۳] (۲۰۱۳) در بررسی شیوه های مقابله و عود مصرف مواد در افراد مصرف کننده شیشه (جزء آمفتامینها)، نشان دادند که بین شیوه های مقابله و عود مصرف مواد رابطه معناداری وجود دارد. به طوری که افراد ترک کننده مواد که دارای شیوه مقابله مناسب بودند، در مقایسه با افراد دارای شیوه مقابله نامناسب (اجتنابی) عود کمتری داشتند. همچنین این افراد در مقابله با مشکلات شیوه مقابله خود را کمتر تغییر داده بودند.
فیلد و تیفانی[۲۳۴] (۲۰۱۴) در بررسی خود به این نتیجه رسیدند که بین سبک اسنادی و عقاید وسوسه مصرف مواد رابطه معناداری وجود دارد و افرادی که عقاید وسوسه انگیز و باورهای مرتبط با مواد بیشتری داشتند، از سبک های اسناد مثبت کمتر استفاده می کردند. همچنین نشان داد که افراد دارای وسوسه های بیشتر از اسناد منفی بیشتری برخوردار بودند.
۲-۱۰-۸جمع بندی نتایج پیشینه های پژوهش
نتایج بررسی ها در مجموع نشان دهنده رابطه بین نوع سبک های هویت و سبک های مقابله ای با مصرف مواد می باشند. همچنین براساس نتایج مطالعات بین افراد معتاد و افراد عادی در خصوص به کارگیری سبک های هویت و سبک های مقابله ای سیستم های فعال سازی/ بازداری رفتاری تفاوت وجود دارد. بر این اساس که افراد معتاد از سبک های اسناد مثبت کمتر، راهبردهای هیجانی بیشتری استفاده می کردند. همچنین بین شیوه های مقابله و عود مصرف مواد نیز رابطه معناداری وجود دارد. به طوری که افراد ترک کننده مواد که دارای شیوه مقابله مناسب بودند، در مقایسه با افراد دارای شیوه مقابله نامناسب (اجتنابی) عود کمتری داشتند. همچنین این افراد در مقابله با مشکلات شیوه مقابله خود را کمتر تغییر داده بودند.
بعلاوه یافته ها نشان دادند که نمره های خرده مقیاس BAS در گروه سومصرف کننده مواد بالاتر از نمره های افراد سالم بود. همچنین نتایج بررسی ها حاکی از این است که فعالسازی رفتاری یک عامل خطر برای گرایش به مصرف مواد و الکل است و میتواند پیشبینیکنندهی خوبی برای گرایش افراد به مصرف مواد و الکل باشد.
فصل سوم
روش پژوهش
مقدمه
در این فصل ابتدا طرح پژوهش، جامعه آماری، نمونه و روش نمونه گیری ارائه شده و در ادامه ابزارهای استفاده شده در پژوهش و روش آماری استفاده شده برای تجزیه و تحلیل داده ها معرفی خواهند شد.
۳-۱روش پژوهش
تحقیق حاضر به لحاظ ماهیت موضوع مورد بررسی و اهداف تعیین شده از نوع تحقیقات کاربردی است. همچنین این تحقیق بر اساس ماهیت انجام کار از نوع تحقیقات علّی -مقایسه ای میباشد که از قابلیتهای خاص متناسب با این موضوع برخوردار است. در این پژوهش سبک های هویت، سبک های مقابله ای و سیستم های فعال سازی/ بازداری رفتاری بعنوان متغیرهای وابسته و مصرف یا عدم مصرف مواد به عنوان متغیر مستقل می باشند.
۳-۲جامعه آماری
جامعه آماری این تحقیق را افراد معتاد شهرستان اردبیل در شش ماه دوم سال ۱۳۹۳ که به کمپ های اقامتی ترک اعتیاد(آزادی ،تولد دوباره سبلان ،همیاران پاک ،آرمان سبز)شهر اردبیل مراجعه نمودند، تشکیل می دهند. آمار این افراد براساس گزارش اداره بهزیستی شهر اردبیل۳۵۰نفر می باشند.
۳-۳روش نمونهگیری و حجم نمونه:
روش نمونهگیری این پژوهش به صورت تصادفی می باشد. به این صورت که از بین معتادان مراجعه کننده به مراکز اقامتی میان مدت (کمپ های ترک اعتیاد) که در مهرماه وآبان ماه سال۹۳تعداد ۷۵ نفرپس از غربالگری اولیه ازنظرسطح سوادکه حداقل سوم راهنمایی که جهت درک وفهم ازسوالات پرسشنامه ضروری می باشد ونیزمعتادان مصرف کننده شیشه که اقامت کمتر از یک هفته در کمپ ها حضورداشتند بعلت اختلال وابسته به مواد(اکثرا سایکوز) وعدم داشتن اختلال روانی، از دیگر عوامل کنار گذاشتن معتادان بود، همچنین محدوده سنی دراین پژوهش۱۷-۵۵سال انتخاب شدند. همچنین برای مقایسه با این گروه تعداد ۷۵ نفر از افراد عادی که سابقه اختلال روانی وعدم اعتیاد به سیگارو الکل را داشتند، همتا با گروه معتادان از لحاظ سن، جنسیت، سطح تحصیلات و غیره به روش تصادفی ساده انتخاب شدند. که در این پژوهش برای افزایش اعتبار بیرونی تعداد ۷۵ نفر در هر گروه انتخاب شد.
۳-۴روش گردآوری دادهها:
جهت گرد آوری اطلاعات پس از هماهنگی با سازمان بهزیستی شهرستان اردبیل وگرفتن مجوز های لازم ،برای جلب همکاری مسئولان مراکز،اهداف طرح پژوهش توضیح داده شد وبرای جلب رضایت شرکت کنندگان ،در مورد محرمانه ماندن داده ها به آنان اطمینان داده شد.در ضمن آزمودنی ها در صورت تمایل شخصی در پژوهش شرکت کردند. سپس پرسشنامههای پژوهشی (پرسشنامه راهبردهای مقابله با استرس، سبک های هویت و مقیاس سیستمهای مغزی / رفتاری) در اختیار آنان قرار گرفت تا تکمیل کنند. همچنین برای مقایسه این افراد با افراد عادی، پرسشنامه های مذکور در اختیار افراد عادی قرار نیز گرفت و در نهایت پرسشنامهها پس از تکمیل شدن ،جمع آوری شده و اطلاعات توسط نرمافزار SPSS مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.ضمنا ازآنجا که دسترسی به زنان سوء مصرف کننده مواد وجلب همکاری آنها مشکل بود،وهمچنین بعلت نبود کمپ ترک اعتیاد زنان در شهر اردبیل تنها مردان بررسی شدند.
۳-۵ ابزارگردآوری اطلاعات:
ابزار گردآوری اطلاعات در این تحقیق پرسشنامه ای می باشد که شامل:
۳-۵-۱ مقیاس سیستمهای مغزی / رفتاری[۲۳۵] (BIS[236]، [۲۳۷]BAS):
این مقیاس شامل ٢۴ پرسش خود گزارشی است که توسط کارور و وایت در سال ١٩٩۴ تهیه شده است. زیر مقیاس BIS در این پرسشنامه شامل هفت آیتم است که حساسیت سیستم بازداری رفتاری یا پاسخدهی به تهدید و احساس اضطراب هنگام رویایی با نشانه های تهدید را اندازه می گیرد. مقیاس BAS نیز شامل ١٣ آیتم بوده و حساسیت سیستم فعال ساز رفتار را اندازه می گیرد. این زیر مقیاس شامل سه زیر مقیاس دیگر است که عبارتند از: سائق (شامل ۴ آیتم)، پاسخدهی به پاداش (شامل ۵ آیتم) و جستجوی سرگرمی (شامل ۴ آیتم). پاسخدهی به پاداش، درجه ای را که پاداشها به هیجانهای مثبت منجر میشوند، اندازه میگیرد. در حالی که سائق، تمایل فرد به تعقیب فعالانه اهداف مطلوب را اندازه گیری میکند و زیر مقیاس جستجوی لذت، تمایل فرد به تعقیب اهداف مطلوب و تمایل فرد به پاداشهای جدید و روی آوردن به رویدادهای بالقوه پاداش دهنده در تحریک لحظه ای را اندازه میگیرد. چهار آیتم اضافی به عنوان آیتم های پوششی در مقیاس آورده شده اند و نقشی در ارزیابی BIS، BAS ندارند(عبدالهی مجاریشن، ١٣٨۹). به گزارش کارور و وایت (١٩٩۴)، ثبات درونی زیر مقیاس BIS، ٧۴/۰ است و ثبات درونی سه زیر مقیاس پاسخدهی به پاداش، سائق و جستجوی سرگرمی به ترتیب ٧٣/۰، ٧۶/۰ و ۶۶/۰ می باشند(عبدالهی مجاریشن، ١٣٨۹).
۳-۵-۲ پرسشنامه ی سبک های مقابله با استرس:
این پرسشنامه توسط اندلر و پارک(۱۹۹۰؛ نقل از محمدخانی و همکاران، ۱۳۸۷)، تهیه شده است. در این پژوهش، برای سنجش این متغیر از فرم ۴۸ سؤالی پرسشنامه مقابله با موقعیتهای استرس زا (CISS) که توسط محمدخانی (۱۳۸۷) ترجمه و انطباق داده شده است، استفاده خواهد شد.اگرآزمودنی تعداد ۵سوال یا کمتر از۵سوال را جواب نداده باشد در زمان نمره گذاری پژوهشگرمی تواند به این سوالات گزینه ۳را علامت بزند امادر غیر اینصورت یعنی اگر بیش از ۵سوال بدون پاسخ باشد آن پرسشنامه نمره گذاری نمی شود .نمره کل درای ازمون از ۱۶تا۸۰است . این پرسشنامه برای ارزیابی سه راهبرد مقابله ای مقابله عملی[۲۳۸] یا مسأله مدار، مقابله هیجانی[۲۳۹] و مقابله اجتنابی[۲۴۰] طراحی شده است (محمدخانی، ۱۳۸۷). پایایی کل این پرسشنامه با بهره گرفتن از روش آلفای کرونباخ ۸۴/۰ و برای هریک از راهبردها عملی یا مساله مدار، هیجانی و اجتنابی به ترتیب ۸۱/۰، ۸۳/۰ و ۸۷/۰ گزارش شده است(محمدخانی و همکاران، ۱۳۸۷).
۳-۵-۳ پرسشنامه سبک های هویت[۲۴۱]:(ISI-6G)
هویت اولین بار توسط برزونسکی (۱۹۹۸) برای اندازه گیری فرآیندهای شناختی اجتماعی که نوجوانان در برخورد با مسائل مربوط به هویت از آن استفاده می کنند، طراحی شد. براساس دیدگاه برزونسکی نوجوانان سه جهت گیری متفاوت یا سه سبک پردازشی هویتی مختلف را انتخاب می کنند. این پرسشنامه سه سبک هویتی شامل اطلاعاتی، هنجاری و سردرگم / اجتنابی را مورد ارزیابی قرار می دهد و شامل ۴۰ سؤال است. پاسخ هر سؤال بر روی یک طیف پنج درجه ای (کاملا مخالف = ۱؛ مخالف = ۲؛ تاحدودی موافق= ۳؛ موافق = ۴؛کاملاً موافق = ۵) مشخص میشود. در پژوهش حاضر ضرایب آلفای کرونباخ برای سبک های هویت اطلاعاتی، هنجاری، سردرگم / اجتنابی و تعهد هویت به ترتیب ۷۱/۰، ۵۳/۰، ۶۵/۰ و ۷۲/۰ به دست آمد. فیض آبادی و همکاران (۱۳۹۱) با هدف بررسی رابطه همدلی با سبک های هویت و تعهد در دانشجویان رشته های فنی و علوم انسانی ضرایب آلفای برای این پرسشنامه در سطوح سه گانه سبکهای هویت و عامل تعهدهویت برابر ۷۹/۰؛ ۸۱/۰ و ۸۴/۰گزارش کردند.
۳-۶ روشها و ابزار تجزیه و تحلیل دادهها:
تجزیه و تحلیل اطلاعات ابتدا به صورت توصیفی می باشد که شامل میانگین، انحراف معیار و … و در بخش دوم برای آزمون فرضیه ها از آزمون تحلیل واریانس چند گروهی (MANOVA) استفاده شد و برای این منظور از نرم افزار آماری SPSS بهره گرفته شد.
فصل چهارم
یافته های پژوهش و
تجزیه و تحلیل داده ها
۴-۱ ویژگی های جمعیت شناختی
جدول ۴-۱: توزیع فراوانی ودرصد فراوانی آزمودنی ها براساس متغیرشغل
گروه | کارمند | کارگر | راننده | آزاد | دانشجو | بیکار | سایر | کل | |
بهنجار |