فصل چهارم
نتایج
۴-۱- هواشناسی و اقلیم­شناسی محدوده بابل- بابلسر
نظر به اهمیت مطالعات آب و هواشناسی و رابطه آن با تغییرات کمی و کیفی آب­زیرزمینی عوامل هواشناسی و اقلیمی منطقه در دوره آماری ۱۱ ساله (از سال ۱۳۸۰ الی ۱۳۹۰) مورد بررسی قرار گرفته است.
مهمترین عناصر هواشناسی که باعث مشخص ­شدن وضعیت هوا می­شوند عبارتند از: دما، رطوبت نسبی، باد، تبخیر، ریزش­های جوی و روزهای بارانی که در ادامه به تجزیه و تحلیل هر یک از آنها پرداخته می­ شود. با توجه به موقعیت جغرافیایی منطقه مورد مطالعه و پارامترهای اقلیمی مورد نیاز مطالعات هواشناسی، ایستگاه هواشناسی سینوپتیک بابلسر و تبخیرسنجی فیروزجاه به عنوان ایستگاه معرف به منظور برآورد پارامترهای موردنظر، مورد استفاده قرار گرفته است (جدول۴-۱).
جدول (۴-۱): مشخصات ایستگاه­های هواشناسی (سازمان هواشناسی و سازمان آب منطقه­ای مازندران،۱۳۹۲)

 

ایستگاه	حوزه رودخانه	مشخصات جغرافیایی							ملاحظات
		طول			عرض			ارتفاع
بابلسر(دشت)	هراز	۰	۳۹	۵۲	۰	۴۳	۳۶	۲۱-	سینوپتیک
فیروزجاه (ارتفاعات)	بابلرود	۱۰	۳۹	۵۲	۳۳	۱۱	۳۶	۷۸۷	تبخیرسنجی

۴-۱-۱- درجه حرارت
درجه حرارت شاخصی است از شدت گرما که در ایستگا­ه­های هواشناسی، روزانه اندازه ­گیری می­ شود. برای اندازه ­گیری درجه حرارت از ترمومتر (دماسنج) و یا ترموگراف (دمانگار) استفاده می­ شود (علیزاده ۱۳۷۹، ۵۵).

با توجه به آمار ۱۱ ساله ایستگاه­های معرف، درجه حرارت نواحی دشت و ارتفاعات محدوده مطالعاتی بصورت پنج عامل حداکثر مطلق، میانگین حداکثر، متوسط ماهانه، میانگین حداقل و حداقل مطلق ماهانه محاسبه و در جدول (۴-۲) ارائه شده است. متوسط سالانه دمای دشت بابل- بابلسر ۹/۱۷ درجه سانتیگراد بدست آمده است. ماه­های مرداد و دی به ترتیب با ۸/۲۷ و ۴/۸ درجه سانتیگراد گرمترین و سردترین ماه­های سال دشت می­باشند.
در ارتفاعات (ایستگاه فیروزجاه) متوسط دمای سالانه ۶/۱۱ درجه سانتیگراد بوده است و ماه­های مرداد و دی به ترتیب با ۹/۱۹ و ۱/۳ درجه سانتیگراد گرمترین و سردترین ماه­های سال در محدوده مطالعاتی می­باشند. شکل (۴-۱) و شکل (۴-۲) تغییرات میانگین درجه حرارت ماهانه دشت و ارتفاعات محدوده را نسبت به میانگین، حداقل و حداکثر آن در دوره آماری نشان می­دهد. دوره یخبندان در دشت محدوده مطالعاتی از آذر ماه شروع و در بهمن ماه خاتمه می­یابد.
جدول (۴-۲): میانگین دمای ماهانه محدوده مطالعاتی بابل – بابلسر، دوره آماری ۱۱ ساله (بر حسب درجه سانتی ­گراد)
۴-۱-۲- رطوبت نسبی
رطوبت نسبی عبارتست از نسبت مقدار بخار آب موجود در هوا به مقدار بخار آبی که اگر هوا در همان درجه حرارت می­داشت به صورت اشباع می­بود، و غالباً بر حسب درصد بیان می­ شود (علیزاده ۱۳۷۹،۹۰). با وجود اینکه بخار آب فقط بخش بسیار کوچکی از ترکیب جو را تشکیل می­دهد، ولی در بیلان گرما و پدیده ­های مختلف جوی از اهمیت بالایی برخودار است. در جدول (۴-۳) متوسط رطوبت نسبی ماهانه در ایستگاه­های معرف برای دوره آماری ۱۱ ساله ارائه گردیده است. متوسط حداکثر و حداقل رطوبت نسبی در دشت بابل- بابلسر به ترتیب در ماه بهمن حدود ۸۱ درصد و در ماه خرداد ۷۵ درصد می­باشد.

اهمیت برابر

 

گزینه با شاخص i نسبت به j اهمیت برابر دارند و یا ارجحیتی نسبت به هم ندارند

 

 

 

۲

 

نسبتا مهم­تر

 

گزینه با شاخص i نسبت به j کمی مهم­تر است

 

 

 

۵

 

مهم تر

 

گزینه با شاخص i نسبت به j مهم­تر است

 

 

 

۷

 

خیلی مهم تر

 

گزینه با شاخص i دارای ارجحیت خیلی بیشتری از j است

 

 

 

۹

 

کاملا مهم

 

گزینه یا شاخص مطلقاi از j مهم­تر و قابل مقایسه با j نیست

 

 

 

۳و۴و۶و۸

 

 

 

ارزش­های مبانی بین ارزش­های ترجیحی را نشان می­دهد مثلا ۸ بیانگر اهمیتی زیادتر از ۷ و پایین­تر از ۹ برای I است.

 

 

 

ج) محاسبات وزن­های نسبی
تعیین وزن عناصر تصمیم به هم از طریق مجموعه ­ای از محسابات عددی، قدم بعدی در فرایند تحلیل سلسله مراتبی انجام محاسبات لازم برای تعیین اولویت هر یک از عناصر تصمیم با بهره گرفتن از اطلاعات ماتریس­های مقایسات زوجی است. خلاصه عملیات ریاضی در این مرحله به صورت زیر است.
مجموعه اعداد هر ستون از ماتریس مقایسات زوجی را محاسبه کرده، سپس هر عنصر ستون را بر مجموع اعداد آن ستون تثسیم می­کنیم. ماتریس جدیدی که بدین صورت بدست می ­آید. ماتریس مقایسات نرمال شده نامیده می­ شود.
میانگین اعداد هر سطر از ماتریس مقایسات نرمال شده را محاسبه می­کنیم این میانگین وزن نسبی عناصر تصمیم با سطر­های ماتریس را ارائه می­ کند.
د) ادغام وزن­های نسبی
به منظور رتبه بندی گزینه­ های تصمیم، در این مرحله بایستی وزن نسبی هر عنصر را در وزن عناصر بالاتر ضرب کرد تا وزن نهایی آن بدست آید با انجام این مرحله برای هر گزینه مقدار وزن نهایی بدست می ­آید.
سازگاری در قضاوت­ها
تقریبا تمامی محاسبات مربوط به فرایند تحلیل سلسله مراتبی بر اساس قضاوت اولیه تصمیم گیرنده که در قابل ماتریس مقایسات زوجی ظاهر می­ شود صورت می­پذیرد و هر گونه خطا و ناسازگاری در مقایسه و تعیین اهمیت سن گزینه­ ها و شاخص ­ها نتیجه نهایی بدست آمده از محاسبات را مخدوش می­سازد. نرخ ناسازگاری که در ادامه بات نحوه محاسبه آن آشنا خواهیم شد وسیله­ای است که سازگاری را مشخص ساخته و نشان می­دهد که تا چه حد می­توان به اولیوت­های حاصل از مقایسات اعتماد کرد. برای مثال اگر گزینه A نسبت به B مهم­تر (ارزش ترجیحی ۵) و B نسبتا مهم­تر (ارزش ترجیحی ۳) باشد آنگاه باید انتظار داشت A نسبت به C خیلی مهم­تر (ارزش ترجیحی ۷ یا بیشتر) ارزیابی گردد یا اگر ارزش ترجیحی A نسبت به B 2 و B نسبت به C 3 باشد آنگاه ارزش A نسبت به C باید ارزش ترجیحی ۴ را ارائه کند شاید مقایسه دو گزینه امری ساده باشد اما وقتیکه تعداد مقاسبات افزایش یابد اطمینان از سازگاری مقایسات به راحتی میسر نبودذه و باید به کمارگیری نرخ سازگاری به این اعتمناد دست یافت.
تجربه نشان داده است که اگر نرخ ناسازگاری کمتر از ۱۰ درصد باشد سازگاری مقایسات قابل قبول کرده و در غیر اینصورت مقایسه­ها باید تجدید نظر شود قدم­های زیر برای محاسبه نرخ ناسازگاری به کار گرفته می­ شود:
گام۱٫ محاسبه بردار مجموع وزنی: ماتریس مقایسات زوجی را در برابر ستونی وزن نسبی ضرب کنید بردار جدیدی برا که به این طریف بدست می­آورید بردار مجموع وزنی بنامید.
گام۲٫ محاسبه بردار سازگاری: عناصر بردار مجموع وزنی را بر بردار اولویت نسبی تقسیم کنید. بردار حاصل بردار سازگاری نامیده می­ شود.
گام۳٫ بدست آوردن max میانگین عناصر برداری سازگاری max را بدست می­دهد.

گام۴٫ محاسبه شاخص سازگاری: شاخص سازگاری بصورت زیر تعریف می­ شود:
CI=

N عبارتست از تعداد گزینه­ های موجود در مساله

RAIII

 

 

 

Y_X/S (گرم بر مول): بازده بیومس از سوبسترا، Y_P/S (مول بر مول): بازده محصول، Y_P/X (میلی مول بر گرم): بازده تولید محصول از بیومس، SPR (مول بر گرم بر ساعت): نرخ تولید ویژه، SGR (گرم سلول به گرم سوبسترا به ساعت): نرخ رشد ویژه، SUR (مول بر گرم بر ساعت): نرخ مصرف ویژه، EtOH/Ac (مول بر مول): نسبت اتانول به استات
مطالعات کینتیکی
به منظور مطالعه کینتیک فرایند تخمیر گاز سنتز در آزمایشهای ناپیوسته، باکتری روی گاز سنتز در فشارهای مختلف گاز رشد داده شد. کینتیک رشد سلول روی سوبسترای گازی (H₂ و CO)، مصرف سوبسترای گازی، ضرایب انتقال جرم و کینتیک تولید محصول در این آزمایشها مورد بررسی قرار گرفتند.
کینتیک رشد سلول
در محیط کشت ناپیوسته لانگالی، رشد نمایی سلولها بدون هیچ فاز تاخیری آغاز گردید. علت این مساله، تلقیح کردن محیط کشت ناپیوسته با بهره گرفتن از سلولهایی (مایه تلقیح) بود که در بیوراکتور با گاز سنتز رشد داده شده بودند و به مصرف گاز سنتز به عنوان سوبسترا عادت کرده بودند. رشد سلولها در محیطهای کشت مختلف، با فشارهای متفاوت گاز، به یک میزان بیشینه رسیده و پس از آن دانستیه سلولی کاهش یافت بدون آنکه سلولها وارد فاز سکون شوند. به منظور توصیف پروفایل رشد سلول لانگالی روی گاز سنتز در فشارهای گاز مختلف، از مدل کینتیکی ولترا استفاده گردید. شکل ۴-۱۶ استفاده از مدل ولترا را برای رشد سلول لانگالی در محیط کشت ناپیوسته با فشارهای مختلف گاز نشان می دهد. همان طور که در این شکل دیده می شود، مدل ولترا تطابق بسیار خوبی با یافته های آزمایشگاهی داشته و در همه فشارها ضریب رگرسیون (R²) بالایی حاصل گردید. پارامترهای کینتیکی این مدل در جدول ۴-۵ ارائه شده اند.

شکل ‏۴‑۱۶: استفاده از مدل ولترا برای توصیف پروفایل رشد سلولی در فشارهای مختلف گاز

 

 

• : ۲/۰، ○: ۵/۰، ▼: ۸/۰، Δ: ۰/۱، :■ ۲/۱، □: ۵/۱ اتمسفر و ____ معادله (۴-۸)

 

 

جدول ‏۴‑۵: پارامترهای کینتیکی به دست آمده بر اساس مدل ولترا برای رشد سلول لانگالی روی گاز سنتز

 

 

R²

 

k
(بر ساعت)

 

µ_m
(بر ساعت)

 

x_m
(میلی گرم بر لیتر)

 

x₀
(میلی گرم بر لیتر)

 

فشار اولیه گاز
(اتمسفر)

 

 

 

۹۷۲/۰

 

۰۰۸/۰

 

۱۵۳/۰

 

۷۹/۷۰

 

۰۷/۴۷

 

۲/۰

 

 

 

۹۴۷/۰

 

۰۳۱/۰

 

۱۵۵/۰

 

۵۱/۹۷

 

۹۲/۴۳

 

۵/۰

 

 

 

۹۶۹/۰

 

۰۲۵/۰

 

۱۸۵/۰

 

۹۴/۹۸

 

۸۰/۴۲

 

۸/۰

سؤال اساسی مطرح شده این است که آیا این مدل اندازه گیری؛ مناسب است؟ برای پاسخ به این پرسش بایستی آماره  و سایر معیارهای مناسب بودن برازش مدل مورد بررسی قرار گیرد.

با توجه به خروجی لیزرل مقدار  محاسبه شده برابر با ۶۱/۳ می‌باشد وجود  پایین نشان دهنده برازش مناسب مدل است. زیرا هر چه مقدار  کمتر باشد، مدل ارائه شده با توجه به نتایج ذیل که از خروجی نرم افزار لیزرل بدست آمده‌اند مدل مناسب‌تری می‌باشد.
۰٫۰۶۱= RMSEA و۰٫۱۶۴۱۱= Value - p و ۲ = df و ۶۱/۳ =
Goodness of Fit Index (GFI) = 0.99
Adjusted Goodness of Fit Index (AGFI) = 0.96
با نگاهی با نتایج خروجی لیزرل قسمت تخمین استاندارد مدل متوجه می شویم که مدل اندازه گیری استراتژی ارزیابی عملکرد انسان محور مدل مناسبی است چون که مقدار کای دو آن و مقدارRMSEA آن کم بوده و مقدارGFI و AGFI بالای ۹۰ درصد است.
۳۲نمودار ۴-۱۳ مدل اندازه گیری استراتژی ارزیابی عملکرد انسان محور در حالت استاندارد
خروجی بعدی قسمت معناداری ضرایب و پارامترهای بدست آمده مدل اندازه گیری استراتژی ارزیابی عملکرد انسان محور را نشان می دهد که تمامی ضرایب بدست آمده معنادار شده اند. زیرا مقدار آزمون معناداری تک تک آنها از عدد ۲ بزرگتر و از عدد ۲- کوچکتر است.
۳۳نمودار ۴-۱۴مدل اندازه گیری استراتژی ارزیابی عملکرد انسان محور در حالت معناداری

 

• • • •  

     

     

 

 

 

• • • • • • 1. 1. مدل اندازه گیری استراتژی ارزیابی عملکرد فرایند محور با بهره گرفتن از تحلیل عاملی تاییدی

             

             

         

         

     

     

 

سؤال اساسی مطرح شده این است که آیا این مدل اندازه گیری؛ مناسب است؟ برای پاسخ به این پرسش بایستی آماره  و سایر معیارهای مناسب بودن برازش مدل مورد بررسی قرار گیرد.
با توجه به خروجی لیزرل مقدار  محاسبه شده برابر با ۴۵/۱ می‌باشد وجود  پایین نشان دهنده برازش مناسب مدل است. زیرا هر چه مقدار  کمتر باشد، مدل ارائه شده با توجه به نتایج ذیل که از خروجی نرم افزار لیزرل بدست آمده‌اند مدل مناسب‌تری می‌باشد.
۰٫۰۰۰= RMSEA و۰٫۴۸۴۸۰= Value - p و ۲ = df و ۴۵/۱ =
Goodness of Fit Index (GFI) = 1.00
Adjusted Goodness of Fit Index (AGFI) = 0.98
با نگاهی با نتایج خروجی لیزرل قسمت تخمین استاندارد مدل متوجه می شویم که مدل اندازه گیری استراتژی ارزیابی عملکرد فرایند محور مدل مناسبی است چون که مقدار کای دو آن و مقدارRMSEA آن کم بوده و مقدارGFI و AGFI بالای ۹۰ درصد است.
۳۴نمودار ۴-۱۵٫مدل اندازه گیری استراتژی ارزیابی عملکرد فرایند محور در حالت استاندارد
خروجی بعدی قسمت معناداری ضرایب و پارامترهای بدست آمده مدل اندازه گیری استراتژی ارزیابی عملکرد فرایند محور را نشان می دهد که تمامی ضرایب بدست آمده معنادار شده اند. زیرا مقدار آزمون معناداری تک تک آنها از عدد ۲ بزرگتر و از عدد ۲- کوچکتر است.
۳۵نمودار ۴-۱۶٫ مدل اندازه گیری استراتژی ارزیابی عملکرد فرایند محور در حالت معناداری

 

• • •  

   

استفتائات از مراجع عظام تشیع وتسنن در مورد وسایل جلوگیری:
در زمینه استفاده از وسایل جلوگیری از حاملگی مباحثی توسط علما مطرح شده که در ذیل به آن اشاره می شود:

 

1. 1. 1. امام خمینی (ره) در ارتباط با این مساله که آیا اسلام با بهره گرفتن از وسایل جلوگیری موافقت دارد یا نه چنین می فرماید که استفاده از این وسایل در اسلام مجاز می باشد و اشکالی ندارد. علاوه بر این در جایی دیگر چنین اظهار می کنند که برای جلوگیری از جمعیت اگر با مشکلات حادی روبرو شدیم می بایست به تبلیغات در این زمینه رو آوریم. اما از نظر ایشان استفاده زن از وسایل جلوگیری می بایست حتما با اجازه شوهر انجام گیرد . در صورتی که آیت الله لنکرانی چنین اجازه ای را لازم نمی دانند. آیت الله خامنه ای نیز جلوگیری موقت از حمل را در صورتی که ضرری نداشته باشد مجاز می داند. در ارتباط با سقط جنین امام خمینی سقط را بعد از ولوج روح جایز نمی داند و این حکم در زمانی که سلامتی مادر نیز به خطر افتد پابرجا است. آیت الله لنکرانی ، خامنه ای و گلپایگانی نیز چنین دیدگاهی را ارائه می دهند(مهریار،۱۳۸۰).

   

 

1. 1. شیخ عبد الحمید مفتی اعظم مصر شیوه های جلوگیری از حاملگی را قبل از انعقاد نطفه مجاز دانسته وسقط جنین را قبل از ۴ ماهگی مجاز می داند.کمیته فتوی دانشگاه الازهر نیز بر طبق نظریات مذهب شافعی استفاده از داروهای جلوگیرنده را مجاز می داند. علامه خالد محمد خالد در این زمینه چنین اظهار نظر می نماید: « این مطلب باید کاملا تفهیم شودکه افزایش بی حساب جمعیت نه تنها قابل ستایش نیست بلکه از نطر اقتصادی، اجتماعی زیانبار است و متاسفانه ملل اسلامی این امر مهم را به خوبی در نیافته اند» (مهریار،۱۳۸۰: ۵۴ به نقل از کتاب «از اینجا آغاز کنیم»).

 

آخوند طلایی از مراجع فرقه حنفی در صورت مستولی شدن عوامل فقرتحدید وتنظیم نسل را جائز می داند و سقط جنین را بعد از ۴ ماهگی حرام می داند. محمد شیخ الاسلام از علمای فرقه شافعی با استناد به انجام عمل عزل در زمان پیامبر اسلام استفاده از وسایل تنظیم باروری را با دستور اطبا وپزشکان جایز می داند (همان).
اکثر علماء حنفی استفاده از روش عزل را مجاز می دانند و استفاده از وسایل دیگر را با اجازه همسر مجاز می دانند. در فرقه مالکی برخی از علماء اجازه همسر را شرط می دانند. در نزد علماء شافعی اجازه همسر شرط نمی باشد. در نزد فرقه اسماعیلیه رضایت همسر برای عمل عزل در زمان عقد انجام می گیرد. اکثر علما عبادیه عزل را با رضایت همسر جایز می دانند. در نزد علماء زیدیه و حنبلیه نیز دیدگاهی مشابه وجود دارد که عزل را مجاز می دانند (عمران:۱۹۹۲).
نتیجه گیری:
در این بخش سعی بر این بود تا عقاید و هنجارهای دو گروه مذهبی در زمینه مفاهیم جمعیتی را مورد بررسی قرار دهیم. هدف از ارائه و بررسی عقاید دو گروه مذهبی این بود تا به تفاوتهای موجود پی ببریم. عقاید این دو گروه بنا به این دلیل که هر دو مذهب از دین اسلام منشعب شده اند در بسیاری از موارد مشابه است.
از موارد تفاوت این دو گروه مذهبی در زمینه ازدواج شکل می گیرد. سن ازدواج از موارد مورد اختلاف شیعه وسنی است. براساس قانونی که در تاریخ ۱/۴/۱۳۸۱ تصویب شده است:
« سن قانونی برای ازدواج در مورد دختر ۱۳ سال تمام قمری و در مورد پسر ۱۵ سال تمام قمری است و افرادی که به این سن رسیده اند برای ازدواج کردن احتیاج به اجازه نداشته و می توانند در مورد همسر آینده خود راساً تصمیم گیری کنند» (عبادی، ۱۳۸۱: ۱۱۰).
ابوحنیفه سن ۱۸ سال برای پسر و ۱۷ سال برای دختر در زمینه ازدواج پیشنهاد می کند. سنین پیشنهادشده توسط ابوحنیفه در قانون خانواده حکومت عثمانی قبل از جنگ جهانی اول حکمفرما بوده است. بعد از آن کشورهای مسلمان در مورد سنین ازدواج از قانون اساسی خود تبعیت میکنند که از هر کشور به کشور دیگر متفاوت است (مهتاب کریم،۲۰۰۴: ۴۶). از موارد دیگر مورد اختلاف ازدواج موقت در دو گروه مذهبی است. اهل سنت متعه را امری ممنوع وهمانند زنا می دانند در صورتی که شیعه آن را امری مباح و مجاز می داند.ازدواج از دید علمای شیعه امری واجب است و حال آنکه به عقیده امام حنبل ( پیشوای فرقه حنبلیه ) ازدواج تنها تحت شرایطی خاص به صورت واجب در می آید به تعبیر او « متی تافت نفسی الانسان الی النکاح وخشی العنت وجب » یعنی هرگاه نفس انسان به زناشویی مشتاق شود و بیم آن رود که به مشقت و زحمت افتد ازدواج بر او واجب می شود.
در مورد سقط جنین نیز هر دو مذهب عقایدی مشابه دارند. اختلاف فقط در زمینه مدت زمانی است که از شکل گیری جنین می گذرد و می توان تحت شرایط خاص آن را سقط نمود
سطح و روند جمعیتی مسلمانان اهل تسنن وتشیع
فصل سوم: سطح و روند جمعیتی مسلمانان اهل سنت و شیعه
وضعیت جمعیت شناختی کشورهای مسلمان:
در آغاز قرن بیستم میلادی، از جمعیت تخمینی جهان (۱۶۵۰ میلیارد نفر)، ۲۱۴میلیون نفر (۱۳ درصد) مسلمان و بقیه عمدتاً به یکی از پنج آیین دیگر (مسیحی، یهودی، هندو، بودایی و جان پرستی) تعلق داشته، یا (بیش از یک پنجم) پیرو ادیان ناشناخته بوده اند و یا اینکه از کیش خاصی پیروی نمی کرده اند.در سال ۱۹۲۸ که جمعیت دنیا به دو هزار میلیون نفر رسید، جمعیت مسلمان جهان در همان سطح سال ۱۹۰۰ یعنی ۱۳ درصد باقی ماند. چهل سال بعد، در سال ۱۹۷۰ که جمعیت دنیا به ۳٫۶۹۷ میلیارد نفر رسید، تعداد پیروان مذاهب مختلف اسلامی به ۵۷۲ میلیون نفر یا ۱۵ درصد کل جمعیت جهان افزایش یافت. تقریباً یک ربع قرن بعد، (۱۹۹۴) جمعیت جهان به ۵٫۶۳۰ میلیارد نفر و جمعیت مسلمان به ۱٫۱۰۰ میلیارد نفر رسید که ۱۹ درصد جمعیت دنیا را شامل می شدند. در سال ۱۹۹۸ جمعیت جهان به ۵۹۳۰ میلیارد نفر و جمعیت پیروان مذاهب مختلف اسلامی به ۱۱۸۰ میلیارد نفر که ۲۰ درصد از کل جمعیت جهان را در بر می گرفت، رسید.( جدول شماره ی۳-۱ جمعیت پیروان ادیان مهم جهان و سهم آنها از کل جمعیت دنیا را در مقاطع خاصی از قرن بیستم نشان می دهد). بطور کلی، طی قرن بیستم، از سهم جمعیتی پیروان ادیان مسیحی، آنیمیست، بودایی و یهودی کاسته شده و در مقابل بر سهم پیروان دین اسلام، هندو و افراد بی دین اضافه شده است.
جدول شماره(۳-۱): تغییرات جمعیت جهان طی قرن بیستم برحسب مذهب

 

سال دین	۱۹۰۰		۱۹۲۸		۱۹۷۰		۱۹۹۴		۱۹۹۸
	تعداد	درصد	تعداد	درصد	تعداد	درصد	تعداد	درصد	تعداد	درصد
مسیحی	۵۱۸	۳۱	۷۱۰	۳۵