مدل شماره ۴

حس مکان >>> سرمایه اجتماعی
حس مکان >>> مشارکت

۶۲/۰
۵۶/۰

از میان این مدل­ها، مدل اول(مدل تاثیرگذاری حس تعلق مکانی در افزایش سرمایه اجتماعی از طریق متغیر واسطه­ای مشارکت) بهترین تبیین را از این روابط ارائه می­دهد، بنابراین فرضیه تحقیق مبنی بر اثرگذاری حس تعلق مکانی بر افزایش سرمایه اجتماعی از طریق افزایش مشارکت عمومی شهروندان با قوت مورد تایید قرار می­گیرد. به عبارت دیگر در محلات شهر مشهد حس تعلق مکانی باعث مشارکت بیش­تر شهروندان می­ شود و مشارکت نیز باعث افزایش سرمایه اجتماعی و اعتماد ساکنین به یکدیگر می­گردد(میزان مشارکت و سرمایه اجتماعی به عنوان یکی از پیامدهای حس تعلق مکانی مطرح شده است). البته لازم به ذکر است که سایر مدل­های این تحقیق نیز مورد تایید قرار گرفته­اند، اما بیش­ترین ضریب تاثیر و کم­ترین خطا در اجرای مدل مربوط به مدل شماره ۱ می­باشد که شرح آن در بالا رفت. بنابراین می­توان اینگونه گفت که: حس تعلق به مکان از طریق برانگیختن مشارکت شهروندان باعث اعتماد بیشتر شهروندان می­گردد، بنابراین می­توان گفت، داشتن جوامعی با سرمایه ­های اجتماعی بالا و مشارکت آگاهانه شهروندان مستلزم وجود حس تعلق به مکان، محله و شهر است و یکی از راه­های افزایش این حس نیز برنامه­ ریزی کالبدی و مناسب­سازی محلات است.

یعقوب زنگنه و سعید حسین­آبادی در مقاله­ای با عنوان تحلیلی بر تعلق مکانی و عوامل مؤثر بر آن در سکونتگاه­های غیررسمی(مطالعه موردی: محدوده ­کال ­عیدگاه ­سبزوار) بیان کرده ­اند که:
در این پژوهش وضعیت ابعاد تعلق مکانی ساکنان سکونتگاه غیررسمی شرق کال عیدگاه سبزوار و عوامل مؤثر بر آن مورد سنجش قرار گرفته است. تعلق مکانی که بیانگر پیوند یا ارتباط عمیق افراد با مکان­های خاص است، نقشی تعیین­کننده در بهره­مندی و تداوم حضور انسان در مکان دارد. هویت مکانی، وابستگی مکانی، تعلق عاطفی و پیوند اجتماعی ابعاد این مفهوم را شکل می­ دهند که تحت تاثیر مجموعه شرایط محیطی، اجتماعی و فردی قرار دارند؛ بنابراین هر مکانی با توجه به شرایط خاص خود سطح متفاوتی از تعلق مکانی را به ساکنان خود عرضه می­ کند. در کل طرح موضوع تعلق مکانی در سکونتگاه­های غیررسمی که از نظر پایداری شرایط اجتماعی، اقتصادی و محیطی دچار مسئله هستند؛ هم از جهت نقش آن از منظر انسان­شناسی و جامعه ­شناسی(ایجاد هویت فردی و جمعی، همبستگی بین افراد و …) و هم از منظر برنامه­ ریزی اجتماع محور(نقشی که تعلق مکانی می ­تواند در افزایش تمایل افراد برای مشارکت در امر بهسازی محله داشته باشد) دارای اهمیت است.
تحقیق حاضر از نوع پیمایشی است و از پرسشنامه برای جمع­آوری داده ­های میدانی استفاده شده است؛ حجم نمونه ۱۳۰ نفر، روش نمونه گیری، تصادفی ساده و واحد تحلیل سرپرست خانوار می­باشد. روش تحلیل این داده ­ها نیز آزمون­های آماری شامل آزمون برابری نسبتها، آزمون دوجمله­ای، آزمون همبستگی لامبدا و ضریب همبستگی اسپیرمن است که هر کدام با توجه به نوع فرضیه و مقیاس متغیرها مورد استفاده قرار گرفته است.
در این تحقیق، تعلق مکانی محدوده شرق کال عیدگاه سبزوار به عنوان بزرگترن کانون اسکان غیررسمی این شهر مورد مطالعه قرار گرفته است. با توجه به اینکه سکونتگاه­های غیررسمی محل زندگی افراد و خانوارهایی هستند که عمدتاً مهاجرند، مدت اقامت­شان در این مکان­ها معمولاً کم است و شرایط اجتماعی و محیطی چندان مطلوب نیست، انتظار می­رود که ساکنان این سکونتگاه­ها تعلق پایینی نسبت به محل زندگی خود داشته باشند. بر اساس این مطلب فرضیه اول تحقیق اینگونه مطرح شد که “به نظر می­رسد سطح تعلق مکانی ساکنان محدوده کال عیدگاه سبزوار- سکونتگاه غیررسمی- در سطح پایین­تر از حد متوسط باشد".
برای آزمون این فرضیه ابتدا تعلق مکانی در ۴ بعد هویت مکانی، تعلق عاطفی، وابستگی مکانی و پیوند اجتماعی مورد سنجش واقع شد. نتایج این تحقیق نشان می­دهد که سطح تعلق مکانی ساکنان شرق محدوده کال عیدگاه در هر ۴ بعد در حد بالایی است که این امر متناقض با تصور رایج و نقض­کننده فرضیه اول تحقیق مبنی بر پایین بودن سطح تعلق مکانی ساکنان اینگونه مکان­ها است. با توجه به سطح نسبتاً بالای تعلق مکانی در بین ساکنان محدوده شرق کال عیدگاه، می­توان به بهبود این سکونتگاه­ها امیدوار بود چرا که تعلق مکانی نیروی محرکه قوی در مشارکت ساکنان یک مکان برای بهبود و ارتقای شرایط آن می­باشد.
فرضیه دوم، بیانگر تاثیر خصوصیات فردی، مدت اقامت، شرایط اجتماعی و کالبدی- محیطی بر میزان تعلق مکانی است. طبق آزمون­های آماری رابطه معناداری بین خصوصیات فردی(سن، وضعیت اشتغال، نوع شغل، درآمد، سطح تحصیلات، تعداد اعضای خانواده) و مدت زمان اقامت با میزان تعلق مکانی وجود ندارد. همچنین نتایج این تحقیق نشان می­دهد که کیفیت روابط اجتماعی و امنیت عمومی و در کل کیفیت وضعیت اجتماعی و کالبدی- محیطی محدوده شرق کال عیدگاه با سطح تعلق مکانی رابطه معنادار مثبتی دارد. بدین ترتیب با بهبود وضع اجتماعی محله(امنیت عمومی و روابط اجتماعی)، میزان احساس تعلق به مکان نیز بهبود می­یابد. در بعد کالبدی محیطی نیز ساماندهی و بهسازی محله(همراه با مشارکت فعال ساکنان) می ­تواند رابطه ساکنان محدوده مورد مطالعه را با مکان زندگی خود ارتقاء بخشد و زمینه­ ساز حس تعلق به مکان باشد.
به طور خلاصه، مقاله حاضر نشان می­دهد که برخی سکونتگاه­های غیررسمی مثل همین نمونه مطالعاتی، دارایی­ های قابل توجهی مثل تعلق ساکنان به مکان را در خود جای داده است که اگر به این پتانسیل­ها توجه شود، می ­تواند راهگشای این مکان­ها به سوی پایداری باشد. پس باید در این نگرش که سکونتگاه­های غیررسمی سر تا پا معضل است، اصلاح صورت گیرد. همچنین متغیرهای مطرح در عرصه عمومی مثل وضعیت اجتماعی و کالبدی- محیطی نسبت به ویژگی­های فردی و جمعیت شناختی در میزان تعلق مکانی از اهمیت بیش­تری برخوردار است.
علی جوان فروزنده و قاسم مطلبی در مقاله­ای با عنوان حس تعلق به مکان و عوامل تشکیل دهنده آن، بیان کرده ­اند که:
یکی از معانی مهم و مؤثر در ارتباط انسان و محیط که مورد توجه طراحان بوده است، حس تعلق به مکان می­باشد. در روش­های طراحی محیطی- علی­رغم استفاده فراوان از این واژه- تعریف مشخص و معینی از این معنا و عناصر تشکیل­دهنده آن ارائه نگردیده است. لذا با هدف شناسایی این حس در معماری به معرفی ابعاد مختلف حس تعلق و عوامل تشکیل دهنده آن- بر اساس روش پژوهش­شناختی و با رویکردهای هستی­شناسانه و معرفت­شناسانه در بررسی ادبیات موضوع- پرداخته می­ شود.
حس تعلق یکی از علائم و عوامل مهم در ارزیابی ارتباط انسان- محیط و ایجاد محیط­های انسانی با کیفیت می­باشد. این سطح از معنای محیطی بیانگر نوعی ارتباط عمیق فرد با محیط بوده و در این سطح، فرد نوعی همذات­پنداری بین خود و مکان احساس می­نماید. حس تعلق واجد دو بعد کالبدی و اجتماعی است که نتایج، نشان­دهنده برتری تعلق اجتماعی بر تعلق کالبدی در محیط می­باشد. همچنین بر اساس نتایج بدست آمده، حس تعلق به مکان منطبق بر مدل شکل­ گیری معنا در محیط(برآیند تعامل فرد، دیگران و محیط)، از یک طرف وابسته به مشخصات و ویژگی­های فردی شامل: انگیزش­ها، شایستگی­ها و شناخت افراد نسبت به مکان بوده و از طرف دیگر ریشه در تعاملات اجتماعی و ارتباط فرد و دیگران در محیط دارد که منبعث از نیاز به تعلق به عنوان نیاز اولیه انسانی می­باشد. اساساً انسان به دنبال یافتن پاسخ برای نیازهای خود در محیط می­باشد و در صورت عدم تامین این نیازها از مکان، احساس عاطفی مثبتی بین فرد و مکان به وجود نخواهد آمد. بالعکس، هر چه قدر محیط در تامین سطوح مختلف نیازهای انسانی تواناتر باشد، به همان نسبت فرد ارتباط خود با محیط را مؤثر دانسته و نهایتاً معنای استنباطی مثبتی به همراه خواهد داشت. هر چه قدر سطوح تامین این نیازها، بر اساس هرم نیازهای انسانی مازلو در قسمت­ های فوقانی هرم اتفاق می­افتد، به همان نسبت معنای محیطی عمیق­تری شکل خواهد گرفت. در درجات بالاتر حس تعلق به محیط، به سمت عوامل احساسی- عاطفی که بیانگر عمق ارتباط فرد با محیط می­باشد، پیش خواهد رفت که با واژه ­هایی نظیر تعلق به مکان، دلبستگی به مکان و تعهد به مکان که بیانگر نوعی از درهم­تنیدگی احساسات و عواطف انسانی نسبت به محیط می­باشد، بیان می­گردد.
نکته مهم بدست آمده در این مقاله، نقش محیط و ویژگی­های کالبدی آن، به عنوان وجه سوم مدل معنای مکان، در شکل­ گیری معنای حس تعلق می­باشد. نتایج نشان می­دهد عوامل کالبدی محیط در شکل­ گیری معنای حس تعلق نقش واسطه را ایفا نموده و در دو سطح در محیط مؤثر واقع می­گردند:
در سطح اول، عناصر کالبدی محیط با هم­سازی فعالیت­ها از طریق تامین و قابلیت انجام آن و با ارضاء نیازهای فردی در درجه اول و نیازهای اجتماعی ناشی از فعالیت­های گروهی در درجه بعد، امکان ایجاد این حس در مکان را فراهم می­نمایند. در این سطح، ویژگی­های کالبدی محیط با تسهیل فعالیت­ها، منطبق بر الگوهای رفتاری افراد و با تامین نیازهای استفاده­کنندگان از مکان، در برقراری تعلق اجتماعی محیط مؤثر واقع شده و امکان ایجاد و ارتقاء پیوندهای اجتماعی در محیط را فراهم می­نمایند.
در سطح دوم، عناصر کالبدی محیط به عنوان مؤلفه­ های فرهنگی و نمادها، واسطه بصری در ایجاد ارتباط ذهنی بین استفاده­کنندگان از مکان را فراهم می­نمایند. در این سطح، عناصر کالبدی منبعث از خاطره­ها و تصاویر ذهنی استفاده­کنندگان بوده و به صورت نمادگونه، ناشی از فرهنگ و ارزش­های اجتماعی، نقش خود را ایفا می­نمایند.
نتایج نشان می­دهد، حس تعلق از معیارهای ارزیابی محیط­های با کیفیت بوده و در معماری و رشته­ های طراحی محیطی، ویژگی­های کالبدی نظیر(فرم، شکل، رنگ، اندازه، بافت و مقیاس) و روابط اجزاء کالبدی با تامین و تاکید بر فعالیت­های اجتماعی محیط، نقشی مهم و مؤثر در شکل­ گیری حس تعلق دارا می­باشند.
علی صمیمی­شارمی و پروین پرتوی در مقاله­ای با عنوان بررسی و سنجش حس مکان در محلات ارگانیک و برنامه­ ریزی شده(مطالعه ­موردی: محلات ساغریسازان و بلوار گیلان در شهر رشت) بیان کرده ­اند که:
هدف کلی از این پژوهش، سنجش عناصر مؤثر بر حس مکان و بررسی تفاوت آن در بافت­های ارگانیک و برنامه­ ریزی شده با مطالعه موردی در محله­های ساغریسازان با بافت ارگانیک و محله بلوار گیلان با بافت برنامه­ ریزی شده است. مبانی نظری تحقیق برگرفته از آرای معمار پدیدارشناس، کریستین نوربرگ شولتس درباره پدیده مکان و حس مکان است. از نظر شولتس، پدیده مکان مفهومی کلی و کیفی بوده و ساختار مکان، متاثر از مرز/ قلمرو، تمرکز/ محصوریت، عرصه درونی/ عرصه بیرونی، شناسایی و خوانایی است. روش تحقیق، توصیفی بر مبنای استدلال استقرایی و با بهره گرفتن از راهبرد ترکیبی(کیفی- کمّی) با تمرکز بیش­تر بر راهبرد کیفی(استفاده از انجام مصاحبه های عمیق توام با پرسش­های باز از ۴۶ نمونه هدفمند انتخاب شده و با بهره گرفتن از روش مثلث­بندی، مشاهده­های محقق در زمان­های مختلف و نیز مقایسه جداول نتایج در دو محله) انجام گرفته است.
ارزیابی نتایج این پژوهش بیانگر این است که هر کدام از محلات برنامه­ ریزی شده و ارگانیک بلوار گیلان و ساغریسازان، پارامترهای مثبت و منفی در تحقق حس مکان دارند. ولی در کل، با توجه به مصاحبه های انجام پذیرفته، مشاهدات و نیز مطالعات باید گفت افراد در محله بلوار گیلان(محله برنامه­ ریزی شده)، از نظر حس مکان در وضعیت ضعیف­تری نسبت به همتای مسن­تر خود یعنی محله ساغریسازان(محله ارگانیک) قرار دارند.
از جمله علل این قضیه عبارتند از: یکنواختی محیط و استاندارد شدن بافت در بلوار گیلان، کاهش هویت بومی، ضعف در وجود ارتباطات غنی انسانی، فقدان حس زندگی جمعی، مهاجرپذیری، نوساز بودن محله و فقدان خاطرات جمعی، عدم انس با محیط، تغییر ذائقه و نگرش مردم به زندگی و غیره.
در مقایسه حس مکان در محله بلوار گیلان و محله ساغریسازان می­توان گفت، عامل بسیار مهمی که در ارتقای حس مکان در محله ساغریسازان وجود دارد، وجود ارتباطات قوی و غنی انسانی موجود در محله است که باعث می­ شود علی­رغم مشکلات بسیاری که این محله دارد(مشکلات اقتصادی، فرهنگی، زیرساختی و وجود بی­ عدالتی­های اجتماعی و اقتصادی در درون محله نسبت به بیرون آن) بخشی از افراد به مکان حس تعلق داشته باشند. درحالیکه می­توان گفت زندگی جمعی در محله بلوار گیلان به صورت کامل و تمامیتی یکدست و در کنار هم شکل نگرفته است و به قول مارتین هایدگر، متاسفانه سکونت در حد ساختن تنزل پیدا کرده است و حس هویت و یا تعلق به مکان بسیار ضعیف و خفیف است، به گونه ­ای که در بسیاری از ساکنان به نوعی حس جدا بودن از مکان دیده می­ شود که این ویژگی از عواملی چون نداشتن خاطره جمعی، فقدان فضاهای عمومی و تعاملات اجتماعی نشات می­گیرد. البته پارامترهای مثبتی مانند خوانایی مناسب و وجود کاراکتر ویژه در ارتقاء حس مکان مؤثر هستند، که باید مورد توجه واقع شوند.
بنابراین باید در برنامه­ ریزی و طراحی شهری به ارج­گذاری بیشتر به محلات سنتی و واجد هویت و نیز رعایت اصول متناسب با شرایط بومی هر منطقه در طراحی محلات نوساز، بیش از پیش توجه داشت. به طوری که بتوان از نقاط مثبت هر یک از محلات نوساز و سنتی استفاده کرد و نقاط ضعف آنها را به حداقل رساند و تحقق این امر بیش از هر چیز در گرو شناخت بلاواسطه و اندیشه متاملانه شهرسازان است.
حسن سجادزاده در مقاله­ای با عنوان نقش دلبستگی به مکان در هویت­بخشی به میدان­های شهری (مطالعه موردی: میدان آرامگاه شهر همدان) بیان کرده است که:
دلبستگی به مکان، نقطه تلاقی عناصر کالبدی، فعالیت­ها و مفاهیم ذهنی نسبت به مکان است. این حس دلبستگی موجب تبدیل فضا به مکانی با ویژگی­های حسی و رفتاری خاص برای افراد می­ شود. میدان با ابعاد مختلف احساسی، عملکردی- کالبدی و معنایی می ­تواند نقش مهمی در ارتقای کیفی فضاهای شهرهای امروز ایفا کند. در این میان، توجه به عوامل مؤثر در دلبستگی افراد به میدان­های شهری می ­تواند نقش مؤثری در هویت و مطلوبیت میدان­ها داشته باشد. با توجه به اهمیت دلبستگی به مکان در ارتقای کیفیت محیط، این تحقیق ضمن بررسی مفهوم دلبستگی و ابعاد آن، با تبیین شاخص­ های دلبستگی به مکان، نقش دلبستگی به مکان را در ایجاد مطلوبیت و هویت میدان های شهری بررسی می­ کند.
اساس این مقاله متکی بر یافته­های تحقیقی در مورد آزمون دلبستگی به مکان در ارتباط با یکی از میدان­های مهم واقع در مرکز شهر همدان، به نام میدان آرامگاه بوعلی سیناست. این پژوهش مبتنی بر مطالعات اسنادی، روش پیمایش، توصیفی و مشاهده­ای، با حجم نمونه ۲۰۰ نفر می­باشد. روش تحلیل این داده ­ها نیز با بهره گرفتن از آمارهای توصیفی و استنباطی انجام گرفته است. به منظور ارزیابی تاثیر دلبستگی به مکان در ایجاد فضایی باهویت از منظر استفاده­کنندگان، پرسش­ها در قالب سه شاخص احساسی، عملکردی و معنایی طراحی شده و بر اساس آن، آزمون­های مورد نظر به عمل آمده است. نتایج تحقیق حاضر نشان می­دهد، ضمن آنکه مؤلفه­ های “احساسی"، “عملکردی” و “معنایی” در ایجاد دلبستگی به میدان و در نهایت هویت­مندی میدان­های شهری، نقش مؤثری ایفا می­ کنند، در عین حال رابطه­ای مستقیم بین مؤلفه­ های مذکور نیز وجود دارد.
در ارتباط با مؤلفه­ های احساسی و نقش آن در دلبستگی به میدان­های شهری می­توان گفت، حس “آسایش"، “آرامش” و “تداعی خاطرات فردی و جمعی” به واسطه حضور در فضا، نقش مؤثری را در دلبستگی و در نهایت هویتمند شدن چنین فضاهایی داراست. همچنین “حس مردم­واری” میدان که ناشی از عوامل مختلفی نظیر حضور اقشار مختلف جامعه و تعاملات آنها در فضاست، موجبات ارتقاء تصور ذهنی شهروندان نسبت به میدان می­ شود.
در مورد ویژگی­های عملکردی و فعالیتی در میدان و تاثیر آن در ارتقای دلبستگی به میدان­های شهری، می­توان گفت برآورده کردن توقعات و انتظارات افراد از فعالیت­های موجود در میدان­های شهری و ارضای نیازهای فیزیولوژیکی، حیاتی و اقتصادی شهروندان از عوامل مهم در دلبستگی است.
همچنین در مورد دلبستگی معنایی نیز می­توان گفت، رخداد معانی و مفاهیم در فضای میدان وابسته به تجربیات شخصی و گروهی افراد است. این امر به شدت متاثر از تکرار بازدید و حضور مکرر افراد در میدان، تعامل اجتماعی افراد با همدیگر، حس تفاخر به مکان(هویت مکان)، موقعیت استقرار میدان و ویژگی­های فضایی و معماری میدان است. به این ترتیب می توان مؤلفه­ ها و شاخص­ های کلی در ارتباط با دلبستگی به میدان­های شهری را به صورت نمودار زیر بیان کرد:
شکل ۵- ۲ عوامل و مؤلفه­ های مؤثر در فرایند رخداد دلبستگی در میدان­های شهری
تحقیقات ثابت می­ کند ارزیابی بسیاری از شاخص­ های دلبستگی به این میدان بالاست و همین امر ذهنیت افراد را بر روی هویت آن مؤثر می­سازد. از این رو مقاله حاضر استدلال می­ کند بین دلبستگی به مکان و هویت آن، رابطه مستقیم وجود دارد که این امر می ­تواند در طراحی میدان­های شهری مورد توجه قرار گیرد. در بین عوامل مهم دلبستگی به میدان، از جمله می­توان به وجود آرامگاه بوعلی با معماری فاخر آن در مرکز میدان، امکان دسترسی مناسب به میدان، وجود عوامل و عناصر محیطی نظیر درختان سبز مناسب در میدان، فضاهای تجاری و روزمره اطراف میدان، جانمایی مناسب میدان به لحاظ موقعیت مرکزی در شهر، مناظر ذهنی و عینی مناسب میدان اشاره کرد. نتایج این تحقیق می ­تواند راهبرد مناسبی برای طراحی میدان­های شهری مطلوب در شهرهای معاصر فراهم کند.
۲-۶-۲ پیشینه خارجی تحقیق
ماین هاشس^[۶۵](۲۰۰۵) در رساله دکتری خود با عنوان تعلق مکانی شهرنشینان جدید نسبت به تحولات متداوم حومه­های شهری، بیان کرده است که:
در این پژوهش سعی بر آن است که با سنجش رضایتمندی و تعلق مکانی به طور جداگانه در چهار سایت متفاوت، رابطه بین رضایتمندی و تعلق مکانی شناسایی شود. به این منظور برای سنجش رضایتمندی شاخص­ های فیزیکی و اجتماعی و برای سنجش تعلق مکانی به طور مستقیم ابعاد مختلفِ مکان(عملکردی, عاطفی و شناختی) مورد سئوال قرار گرفته است. پرسش­های پژوهش در قالب سئوالات زیر می­باشد: ۱) کدام یک از ویژگی­های فیزیکی یا اجتماعی قابلیت پیش ­بینی تعلق مکانی را داراست؟ ۲) آیا ویژگی­های فردی و گرایشات هرشخص نقشی در تعلق مکانی آن فرد ایفا می­ کند؟ ۳) آیا بیش­تر شدن تعامل هر فرد با محیط مسکونی خود، باعث افزایش تعلق در وی می­ شود؟
این پژوهش با بهره گرفتن از روش پیمایش در چهار سایت مختلف در کارولینای شمالی انجام گرفته و هر سایت از نظر استعدادها و فرصت­ها دارای ویژگی­ها و شرایط خاص خود می­باشد. در نظر گرفتن سایت­های متفاوت با ویژگی­های مختلف، با توجه به پرسش­های پژوهش و برای تعمیم دادن کلی پژوهش به مدلی قابل استناد الزامی است. در چهار سایت تعدادِ ۱۴۹، ۱۷۱، ۱۶۳، ۱۵۰ پرسشنامه توزیع گشت که به طور متوسط ۳۰ درصد از آنان بازگردانده شد. پرسشنامه این پژوهش نیز از چهار بخش عمده تشکیل شده است. در بخش اول، ویژگی­های فردی با سئوالات کاملاً کیفی مورد سئوال قرار گرفته است؛ در بخش دوم، تعاملات اجتماعی اهالی؛ در بخش سوم، دفعات استفاده از محیط کالبدی و رضایتمندی از تسهیلات کالبدی و در بخش آخر پرسشنامه که از مهم­ترین ارکان این پژوهش است، تعلق مکانی به طور مستقیم مورد سئوال واقع شده است.
نتایج پژوهش بیانگر این است که تنوع اجتماعی از مهم­ترین عوامل ارتقاء تعلق مکانی در محدوده­های مورد مطالعه می­باشد. همچنین میزان تعاملات اجتماعی افراد نیز بر ارتقاء تعلق مکانی تاثیر بسزایی دارد(حتی تعاملاتی که در خارج از محیط مسکونی افراد وجود دارد، حس وابستگی عاطفی به محله را افزایش می­دهد). در انتهای این پژوهش، بررسی هر چه بیش­تر نوع تعاملات در شکل­ گیری حس تعلق به مکان ضروری دانسته و از میان عوامل فیزیکی نیز، قابلیت پیاده­روی از مهم­ترین عوامل ارتقاء حس تعلق افراد شناخته و بر ایجاد انگیزه­ های پیاده­روی برای کارهای روزمره افراد تاکید شده است.
لیلا اسکنل و رابرت گیفورد^[۶۶](۲۰۱۰) در مقاله­ای با عنوان تعریف تعلق مکانی: چارچوب سازمان یافته سه بُعدی، بیان کرده ­اند که:
تعلق مکانی به صورت گسترده مورد تحقیق و پژوهش قرار گرفته، به روش­های گوناگون تعریف شده است و تعاریف مختلف از این مفهوم بررسی و شناخته شده ­اند. این مقاله نیز در راستای شناخت و تعریف تعلق مکانی، در یک چارچوب سه بُعدی، متشکل از(فرد- فرایند- مکان) به مفهوم تعلق مکانی پرداخته است که به دلیل شمول تمامی معانی ارائه شده از این مفهوم می ­تواند در حوزه تحقیقات تجربی و تئوریک مورد استفاده قرار گیرد و رشد هر یک از این ابعاد سه گانه در نهایت محققان را به درک و رسیدن به تعریفی جامع­تر از تعلق مکانی کمک کند. در مدل سه بُعدی تعلق مکانی، بُعد اول فاعل یا شخصی است که به مکان تعلق پیدا می­ کند که در دو سطح فردی و جمعی اتفاق می­افتد. بُعد دوم فرایند روانشناختی و چگونگی تاثیر احساس، شناخت و رفتار در تعلق است. بُعد سوم نیز مفعول یا موضوع مورد تعلق، شامل مشخصات و ماهیت مکان می­باشد.
بُعد شخصی(فردی و جمعی): در سطح فردی، تعلق مکانی بیانگر رابطه­ای است که شخص با یک مکان خاص برقرار می­ کند. تعلق به مکان در بسترهایی که یادآور خاطرات شخصی هستند، قوی­تر است. این نوع از تعلق به مکان منجر به شکل­ گیری حس پایداری از “خود” در انسان خواهد شد و مکان از طریق تجربیات شخصی برای فرد پرمعناتر می­گردد. در سطح جمعی، تعلق مکانی معنای نمادین و سمبلیک یک مکان را که برای همگان مشترک است دربرمی­گیرد.
بُعد فرایند: فرایند، متوجه ماهیت تعامل روانشناختی و روشی است که افراد و یا گروه­ ها با مکان ارتباط برقرار می­ کنند و دارای ابعاد عاطفی, شناختی و رفتاری می­باشد. عاطفه و احساس جنبه های بسیار مهمی­اند که به وسیله­ آن مردم به مکان­هایشان معنا می­بخشند. این نوع از جذبه مکان انگیزه حضور و گذراندن وقت در آن بوده و بر پیوندهای حسی فرد با یک مکان خاص تکیه دارد. شناخت، جزء دیگر تعلق مکانی است. خاطرات، اعتقادات، معانی و دانشی که افراد نسبت به مکان­های خاص دارند، آن مکان­ها را برایشان مهم می­ کند. از طریق خاطرات، مردم برای مکان­ها معنا خلق کرده و آن را با تعریفی که از “خود” دارند مرتبط و با مکان زندگی­شان پیوند برقرار می­ کنند و مکانی که قابلیت خاطره ساختن برای مردم را داشته باشد، باعث افزایش تعلق مکانی در آنها می­ شود. بُعد رفتار به چگونگی رفتار در مکان و نحوه­ بروز تعلق مکانی در رفتار اشاره دارد که تحت تاثیر محیط تجربه شده و نیز تجربه­ فرد در گذشته است.
بُعد مکان: مهم­ترین بعد تعلق مکانی را “مکان” تشکیل می­دهد و اینکه فرد به کدام ویژگی مکان تعلق پیدا کرده است. “مکان ارجاع به بستری دارد که افراد احساسی و یا فرهنگی به آن تعلق یافته­اند". این بعد در مقیاس­های مختلف خانه، محله و شهر و در دو سطح تعلق کالبدی و اجتماعی به مکان مورد مطالعه قرار گرفته است. این چارچوب سه بُعدی، مفاهیم مربوط به تعلق مکانی را سازماندهی و آنها را مشخص می­ کند.
سرن بوگاک^[۶۷](۲۰۰۹) در مقاله­ای با عنوان تعلق مکانی در محدوده بیگانه، بیان کرده است که:
در این مقاله مسائل ناشی از جابجایی غیر­ارادی پناهندگان تُرک قبرس(که پس از آتش­بس ِسال ۱۹۷۴، اجباراً از جنوب به خانه­های تحت کنترل قبرسی­های یونانی در بخش شمالی جزیره قبرس نقل مکان کردند) مورد بررسی قرار گرفته است. این پژوهش با بهره گرفتن از اطلاعات به دست آمده از پرسشنامه، مصاحبه نیمه­ساختار­یافته و نقشه­ها، به مطالعه و تجزیه و تحلیل تعلق مکانی پناهندگانی که تحت شرایط غیر­معمول ناشی از جابجایی اجباری و توأم با اشغال خانه­های رها شده شان توسط افرادی که خانه­هایشان را در جنگ یا خصومت­های قومی از دست داده و آواره شده بودند، پرداخته است. این مطالعه همچنین به مقایسه تعلق مکانی پناهندگان اولیه با فرزندانشان که در جامعه جدید به دنیا آمده و رشد کرده ­اند، می ­پردازد.
نتایج حاصل از این مطالعه نشان می­دهد که انتظارات افراد موردِ مطالعه از آینده، تعلق مکانی آنان را به خانه و جامعه جدید شکل می­دهد، درحالیکه میزان تعلق افراد به جامعه و مکان زندگی قبلی­شان نقش مهمی را در فرایند تعلق بازی می­ کند. از سوی دیگر نسل­های جوان­تر بیشتر از نسل­های مسن­تر نسبت به محیط فعلی­شان احساس تعلق می­کردند و این در حالی است که آنان نمی­خواهند با محیط جدیدشان شناخته و ارزیابی شوند.
ماریا لویچکا^[۶۸](۲۰۰۸) در مقاله­ای با عنوان تعلق مکانی، هویت مکانی و حافظه مکانی- بازگرداندن گذشته شهر فراموش شده، بیان کرده است که:
این مقاله به بررسی حافظه جمعی در ساکنان دو شهر، لویو در اوکراین(قبلاً لوو متعلق به لهستان) و وروکلاو درلهستان(قبلاً برسلاو متعلق به آلمان) و ارتباط آن با تعلق مکانی می ­پردازد. با توجه به تغییرات سرزمینی در اروپای شرقی و مرکزی پس از جنگ جهانی دوم، این دو شهر به کشوری دیگر پیوستند و تابعیت ساکنین این شهرها نیز متعاقب آن تغییر کرد. به همین منظور، این مطالعه بر روی خاطرات از محل اقامت و ارتباط آن با هویت مکان و تعلق مکانی متمرکز شده است.

۲ – ۱۳ تأثیر خانواده
بدون تردید، خانواده نخستین آموزشگاه و پرورشگاه انسان محسوب می‌شود و انسان آیین زندگی و شیوه‌ی زندگی کردن را در نخستین خاستگاه، یعنی خانواده یاد می‌گیرد؛ زیرا انسان تمام رفتارها را یاد می‌گیرد. پس باید همه رفتارها را در مراحل گوناگون زندگی به او آموزش داد. باید گفت که همه چیز از خانواده شروع می‌شود، اگرچه همه امور به خانواده ختم نمی‌شود. پس از خانواده نوبت به نهادهایی مانند مدرسه و مسجد می‌رسد. بنابراین می‌بایست همه برنامه‌ها و فعالیت‌ها در وهله­ی نخست، خانواده محور باشد و بیش‌ترین تمرکز و توجه به خانواده معطوف شود (به­پژوه،۱۳۹۲، ص۳۲). چرا که خانواده رکن طبیعی و اساسی اجتماع و نخستین مدرسه و مهد اصلی تربیت است (امیرحسینی،۱۳۸۴، ص۳).

عادت به مطالعه همانند بسیاری از عادات دیگر، در دوران کودکی شکل می‌گیرد (محسنی کبیر،۱۳۷۷، ص۱۳۸). پس لازم است که در امر مطالعه، توجه زیادی به خانواده‌ها شود؛ چرا که کودکان اولین تجربه ارتباط اجتماعی‌شان را از پدر و مادر خویش می‌آموزند (امیرحسینی،۱۳۸۴، ص۵). همچنین روان‌شناسان عقیده دارند که بسیاری از عادت‌های انسان­ها در درون خانواده شکل می‌گیرد و اگر کودک عادت به مطالعه را در درون خانواده کسب نکرده باشد، مشکل است که کودک را در آینده به کتاب و مطالعه علاقمند کرد. بنابراین، لازمه داشتن کشوری توسعه‌یافته و شهروندانی آگاه، توجه به خانواده به عنوان نخستین و مهم‌ترین نهاد اجتماعی است.
نقش خانواده در ایجاد عادت به مطالعه از گهواره آغاز می‌شود و لالایی‌ها اولین پیونددهنده کودک با ادبیات به شمار می‌آید. این اشعار ساده که گاهی حتی کلام آن با کودک هیچ رابطه‌ای ندارد، هم احساس امنیت را به او انتقال می‌دهد و هم زمینه‌ساز اولین ارتباط‌های انسانی است. قصه‌گویی می‌تواند وسیله­ای برای خلق لحظات لذت‌بخش باشد و هم کودک را در بخشی از میراث ادبی سرزمینش سهیم کند. داستان خوانی یکی دیگر از روش‌هایی است که کودکان را قبل از ورود به مدرسه با خواندن تصاویر آشنا می‌کند و سبب ایجاد تجربه‌های مشترک بین آن‌ها و بزرگ‌سالان می‌شود که یکی از مهم‌ترین تبعات اجتماعی آن، نزدیک کردن اعضای خانواده به یکدیگر است. بردن کودکان به نمایشگاه­ها و فروشگاه­های کتاب را نیز می‌توان در دستور کار قرار­داد تا کودکان فرصت یابند در میان کتاب­های متنوع سیر کنند. همچنین بردن و عضو کردن کودکان در کتابخانه‌های عمومی نیز می‌تواند به روند رشد مطالعه در کودکان کمک کند. عادت به مطالعه یک امر اکتسابی است و کودک این را از والدین خود می‌آموزد (وب‌سایت تبیان زنجان،۱۳۹۳).
مارترینزپونز^[۳۲] معتقد است که والدین خود تنظیم گر می‌توانند از طریق فراهم کردن تسهیلات لازم برای یادگیری (از قبیل تخصیص زمان لازم برای مطالعه، تهیه مکان مناسب و منابع مورد نیاز جهت مطالعه) و نشان دادن (ارائه الگو یا سرمشق) چگونگی و چرایی استفاده از راهبردهای خود تنظیمی در موقعیت­های عینی و تشویق و پاداش، می‌توانند فرزندان خود را در فعالیت‌های یادگیری­­ و نهایتاً عملکرد تحصیلی یاری رسانند. به اعتقاد وی رابطه علّی میان خودتنظیمی والدین و خودتنظیمی فرزندان وجود دارد (صمدی، ۱۳۸۳، ص۱۶۱). امروزه به اثبات رسیده است که کودکانی که والدینشان به طور مستمر، کتاب و نشریات مطالعه می‌کنند بیش از کودکان آن والدینی که علاقه­ای به مطالعه نشان نمی‌دهند، تمایل و انگیزه به مطالعه دارند و از فهم و درک بالا و دانش واژگان بیشتری برخوردارند (محسنی کبیر، ۱۳۷۷، ص۱۳۹).
ساندر^[۳۳] و اپتسین^[۳۴] معتقد هستند که موفقیت دانش ­آموزان در گرو درآمد یا وضعیت اجتماعی والدین نیست، بلکه میزان توانایی والدین در ایجاد فضایی است که دانش‌آموزان را به یادگیری، تعاملات بالا و منطقی تشویق کند و همچنین، انتظار از موفقیت و شغل آینده، به میزان مشارکت والدین در آموزش بچه‌ها در جامعه و مدرسه بستگی دارد.
می‌بینیم که خانواده عامل بسیار مهمی محسوب می‌شود تا جامعه‌ای آگاه و اهل مطالعه داشته باشیم. پژوهشگرانی که به مقایسه فرزندان پرورش‌یافته در محیط‌های مختلف خانوادگی پرداخته‌اند، اغلب مشاهده کرده‌اند که فرزندان خانواده­های قاطع برای همیشه از نمرات شایستگی روانی و پیشرفت تحصیلی بالا برخوردار هستند و در مقایسه با سایر افراد، فشار روانی کمتری را متحمل می‌شوند، اما نوجوانان خانواده­های مسامحه­گر، از لحاظ شایستگی اجتماعی، پیشرفت تحصیلی و سازگاری روانی، در پایین­ترین سطح قرار دارند و مهم‌تر اینکه این کاستی‌ها در طول زمان افزایش می‌یابد (فولادچنگ و لطیفیان، ۱۳۸۷).
۲ – ۱۴ تأثیر نهادهای تربیتی
بعد از خانواده، بیش‌ترین زمانی را که افراد یک جامعه بسیاری از لحظات خود را در آن سپری می‌کنند، مدرسه می‌باشد. در این قسمت، به نقشی که مدرسه می‌تواند در علاقمند کردن دانش ­آموزان به مطالعه و رفتن به کتابخانه ایفا کند، می‌پردازیم.
پس از خانواده، دشوارترین وظیفه در اشاعه کتاب‌خوانی در هر جامعه‌ای بر عهده مدارس و نظام آموزش ­و ­پرورش آن جامعه است. اگر دانش ­آموز در مدرسه با کتاب آشنا شود و لذت مطالعه، خودآموزی و افزایش معلومات عمومی را درک کند و به مطالعه خو بگیرد، در تمام دوران زندگی، از کتاب دست نمی‌کشد. در نظام آموزشی، سه کارکرد مهم نقش اساسی دارند: خواندن، نوشتن و حساب کردن. در طول دوران آموزش، فرد تحت آموزش از سال‌های اول، توانایی خواندن را می‌آموزد و در ادامه به درک مطالب خوانده‌شده و در نهایت به نوشتن می‌رسد (وب‌سایت جامعه‌شناختی،۱۳۹۲).
مدرسه و جامعه با کمک خانواده می‌کوشند ارزش­های موجود و قابل­قبول را از راه تعلیم و تربیت به کودکان تلقین کنند تا بدین وسیله، هم فرد و هم جامعه از آن‌ها بهره­مند گردند. چرا که عموماً فراگیری ارزش‌های آموزشی، از طریق تصمیمات رسمی و یادگیری ارزش­های تربیتی بیشتر از راه مشاهده، تقلید و شرکت در فعالیت‌های اجتماعی و فرهنگی صورت می­گیرد (سامانیان،۱۳۷۶، ص۳۵).
تاکید بیش از حد آموزگاران بر روی مهارت خواندن و استفاده از تک­ منبع‌ها، سبب شده که دانش‌آموزان از مطالعه، لذت کافی نبرند و آن را بیشتر برای رفع تکلیف انجام دهند (وب‌سایت جامعه‌شناختی،۱۳۹۲). در واقع، معلمین و والدین باید به این نکته مهم توجه داشته باشند که تنها از راه مدرسه و کتاب‌های درسی نمی­ توان کودکان و نوجوانان را برای موفقیت در حل مشکلات گوناگون و پیچیده زندگی آماده ساخت (وب‌سایت گروه‌های آموزشی راهنمایی تحصیلی ناحیه یک،۱۳۹۲).
صاحب‌نظران معتقدند که میزان مطالعه و روی آوری به مواد خواندنی و آموزش مناسب  و در نهایت میزان اطلاع‌رسانی، با فراهم آوردن رغبت­ها و انگیزه­ ها­ی مناسب، از مهم‌ترین شاخص‌های رشد و توسعه است. می­توان گفت که رشد و گسترش اطلاعات و کتابخانه­ های آموزشگاهی و مراکز اطلاع­رسانی، با رشد و پیشرفت دانش و اندیشه­ی کودکان و دانش ­آموزان، پیدایش تعالی و نوآوری در آنان و بالندگی جامعه آن‌ها رابطه­ مستقیم دارد (مجیدی،۱۳۷۹).
برخی از والدین و مربیان تصور می‌کنند که عادت به مطالعه امری ذاتی و وراثتی است که تنها بعضی افراد به دلیل داشتن آن شرایط به آن روی می‌آورند و دیگران نمی‌توانند اهل مطالعه باشند. پژوهش‌های اخیر در زمینه تعلیم و تربیت ثابت کرده است که عادت به مطالعه یک امر اکتسابی است؛ یعنی همان طور که یک کودک خواندن و نوشتن را یاد می‌گیرد، می‌تواند مطالعه را هم بیاموزد. پس باید مطالعه را به او آموخت و او را به خواندن عادت داد (اشرفی ریزی،۱۳۸۷).
پژوهش‌های ۳۰ سال گذشته نشان می‌دهد که ایجاد علاقه به مطالعه در کودکان به رشد اجتماعی و احساسی آن‌ها منجر خواهد شد و آن‌ها را در بزرگ‌سالی از ۸۰ درصد آسیب­های اجتماعی دور خواهد کرد (برزین،۱۳۹۱، ص۳۹). مدرسه یکی از مکان‌هایی است که کودکان می‌توانند در آن علاقه‌مندی به مطالعه پیدا کنند و شاهد شکوفایی جامعه و به تبع آن رونق کتابخانه‌های عمومی باشیم.
در پژوهشی که توسط اتحادیه ملی سواد^[۳۵] در سال ۲۰۰۸ به صورت پرسش­نامه­ای انجام شد، از دانش‌آموزان درباره نوع مطالعه‌ای که در مدرسه به آنان پیشنهاد می‌شود، پرسیده شد و نتیجه این پژوهش نشان داد که افراد جوان برخلاف انتخاب­های مطالعاتی­شان، معتقدند که بزرگ‌سالان در مدرسه، آنان را به خواندن کتاب‌های داستانی، علمی و شعر تشویق می‌کنند. دختران بیش از پسران اظهار کردند که بزرگ‌سالان در مدرسه، آنان را به مطالعه کتاب‌های داستانی و شعر تشویق می‌کنند (کلارک^[۳۶]، اوزبورن^[۳۷] و اکرمن^[۳۸]،۱۳۸۸، ص۲۲).
برخورداری مدرسه  از یک کتابخانه زنده و پویا، مدیریتی مدبر و معلمانی اهل کتاب و مطالعه، مناسب‌ترین شیوه برای گرایش بچه‌ها به کتاب‌خوانی است. معلمانی که حداقل ماهی یک بار، کتابی تازه و مفید برای دانش‌آموزان معرفی می‌کنند یا برای تشویق آنان کتاب هدیه می‌دهند، بیش‌ترین نقش را در ایجاد نگرش مثبت و عادات مطلوب فرهنگی در میان کودکان و نوجوان دارند. بنابراین، برای رسیدن به این مهم، معلمان باید با جدیت تمام از طریق راه‌های مختلف، دانش‌آموزان را به مطالعه عادت دهند. داشتن و تقویت کتابخانه‌های آموزشگاهی عاملی بسیار مهم در این راه تلقی می‌شود (تشویق به کتاب‌خوانی دانش‌آموزان،۱۳۸۹). ادواردز^[۳۹] در کتابش به نام باغ زیبا و گله حیوانات می‌گوید: مدرسه و کتابخانه باید مثل دو روح در یک قالب کار کنند تا بتوانند از تک‌تک دانش‌آموزان مطالعه کنندگانی کامل تربیت کنند (زیارنیک^[۴۰]،۱۳۹۰، ص۱۰).
۲ – ۱۵ شرایط اقتصادی کاربران
در کشورهای غربی، گروهی از مردم که از سطح اقتصادی- اجتماعی بالایی برخوردارند بیش از بقیه اقشار از امکانات کتابخانه عمومی بهره‌مند می‌شوند. در واقع، کتابخانه‌های عمومی در کشورهای انگلیسی‌زبان، متهم به عرضه خدمات به گروه‌های متوسط مردم می‌باشند؛ بنابراین، معلوم می‌گردد که فرصت‌های آموزشی کلید موفقیت‌های اجتماعی- اقتصادی مردم و انگیزه اصلی در استفاده از منابع کتابخانه‌ها در سراسر طول زندگی افراد است (استفن پارکر^[۴۱]،۱۳۹۰ص۱۵۶).
بنابراین اگر نابرابری‌های اقتصادی به عنوان عاملی در مراجعه و عدم مراجعه افراد جامعه به کتابخانه‌های عمومی باشد؛ دولت می‌بایست برای جلوگیری از نتایج زیان‌بار عدم مراجعه افرادی که به خاطر مشکلات اقتصادی به کتابخانه مراجعه نمی‌کنند، تدابیر لازم را در نظر بگیرد. هرچند کتابخانه‌های عمومی، به عنوان دانشگاه مردم در پی آن هستند که دسترسی به اطلاعات را برای تمامی افراد جامعه بدون هیچ محدودیتی امکان‌پذیر کنند؛ ولی در این راه از پشتیبانی دولت برای ارائه امکانات مناسب به افرادی که دچار محرومیت‌های اقتصادی می‌باشند، بی‌نیاز نیستند.
«کتابداران توسعه جامعه^[۴۲]» در گفتگو با افراد، بلافاصله از موانعی می‌شنیدند که افراد در هنگام تلاش برای دسترسی به خدمات کتابخانه‌ای، تجربه می‌کنند. اولین مانع در استفاده از کتابخانه، تأثیر جریمه‌های کتابخانه بود. اثر جریمه‌های کتابخانه را نباید دست کم گرفت. چنانچه یکی از اعضای کتابخانه گفته است: «من به مدت پنج سال از کتابخانه استفاده نمی کردم، چون فکر می کردم جریمه شده ام. سرانجام جرأت کردم و به کتابخانه برگشتم و دیدم که در تمام این مدت، هیچ جریمه ای نداشتم»(پیتمن و وینسنت). می‌بینیم که این کاربر، به خاطر ترس از یک جریمه‌ای که احتمالاً توانایی پرداخت آن را نداشته است، به کتابخانه مراجعه نمی کرده است. از این قبیل مشکلات مالی که به عنوان سدی در برابر مراجعان کتابخانه‌های عمومی محسوب می‌شود، بسیار زیاد است مانند پرداخت حق عضویت، هزینه تمدید کارت عضویت، جریمه گم کردن کتاب، جریمه واردکردن خسارت به منابع کتابخانه و مواردی از این قبیل.
یک راه حل پیشنهادی برای کم کردن این مشکل (مشکلات اقتصادی که باعث عدم مراجعه به کتابخانه می‌گردد)، این می‌تواند باشد که شرایط اقتصادی مراجعان کتابخانه را از سازمان‌هایی مثل سازمان یارانه کشور استعلام کرد تا در صورتی که کاربری با مشکل مالی مواجه است تسهیلات ویژه‌ای به این افراد داده شود تا حداقل، مشکلات اقتصادی در عدم مراجعه کاربران به کتابخانه‌های عمومی تا حدودی برطرف گردد و دیگر اینکه در برگه‌های ثبت‌نام، می‌توان از کاربران وضعیت مالی آن‌ها را جویا شد که در این صورت نیز راه حل مناسبی برای این مشکل بوجود می‌آید.خلاصه اینکه از روش‌های گوناگونی می‌توان به وضعیت اقتصادی کاربران برای ارائه خدمات ویژه، آگاه شد.
تمامی کتابداران نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور به این مسئله واقف می‌باشند که در مناسبت‌های خاصی مثل: ۲۲بهمن، هفته کتاب، و مناسبت‌هایی از این قبیل که عضویت در کتابخانه‌های عمومی بصورت رایگان است؛ شاهد عضویت چند برابری افراد جامعه، نسبت به روزهایی که عضویت تمام بهاء است، هستیم. همچنین، در برخی مناسبت‌های خاص، مثل ماه رمضان که جریمه‌ها بخشیده می‌شود، بسیاری از کاربران در رابطه با این موضوع احساس خشنودی می‌کنند. حتی بسیاری از موارد در کتابخانه‌ای که نگارنده مشغول به فعالیت است، همواره این سؤال پرسیده می‌شود که آیا پولی بابت امانت بردن کتاب و سایر منابع باید بپردازند. همه این‌ها گواه این است که مشکلات اقتصادی می‌تواند به عنوان مانعی در مراجعه افراد جامعه به کتابخانه‌های عمومی باشد.
در واقع، کتابخانه‌های عمومی با تبلیغ درباره اینکه تمامی خدمات کتابخانه کاملاً رایگان هست (هر چند تنها برای محرومان اقتصادی) می‌توانند آن دسته از مراجعانی که به خاطر مشکلات اقتصادی به کتابخانه مراجعه نمی‌کنند را به کتابخانه بکشانند؛ مانند کاری که اخیراً یکی از نشریات اف ای ام ای به مراجعان برای دریافت کمک توصیه کرده است: «برای استفاده رایگان از رایانه به کتابخانه عمومی مراجعه کنید»(مکلور و ایگور^[۴۳]،۱۳۹۲، ص۱۱۳).
۲ – ۱۶ ساختار کتابخانه
۲ – ۱۶ – ۱ به لحاظ دسترس‌پذیری
خدمات کتابخانه، باید از لحاظ فیزیکی در دسترس همه اعضای جامعه باشد. لازمه این کار وجود ساختمان‌های مناسب برای کتابخانه، تسهیلات خوب برای مطالعه و پژوهش و همچنین فناوری‌ها و اوقات کافی برای دایر بودن کتابخانه است که برای استفاده‌ کنندگان مناسب باشد. در ضمن، این کار مستلزم فراهم کردن خدمات برای افرادی است که قادر به مراجعه به کتابخانه نیستند (جیل^[۴۴]، ۱۳۸۶، ص۴۳)؛ بنابراین، کتابخانه‌های عمومی برای ارائه خدمات مطلوب به تمامی اعضای جامعه‌ای که به آن تعلق دارند، باید موانع را هموار کنند که یکی از این موانع می‌تواند ساختار فیزیکی کتابخانه باشد. برای مثال، یک فرد معلول که تمایل به استفاده از کتابخانه عمومی را دارد در صورتی که ساختار فیزیکی کتابخانه به گونه‌ای باشد که ورود به ساختمان کتابخانه غیرممکن و یا با دشواری همراه باشد؛ احتمال اینکه این فرد از مراجعه به کتابخانه منصرف گردد بسیار زیاد است.
کاربر هر کتابخانه باید هنگام مراجعه و استفاده از کتابخانه کاملاً احساس راحتی کند و فضای کافی و مناسبی برای رفع نیازهای خود در کتابخانه داشته باشد. در طراحی ساختمان و فضای داخلی کتابخانه باید علاوه بر جاذبه بصری برای استفاده‌ کنندگان، نیازهای آنان نیز در نظر گرفته شود (باجی و دیگران، ۱۳۸۸، ص۱۶۱).
بنابراین در طرح و نقشه کتابخانه بهتراست به توصیه‌های زیر توجه شود:
کتابخانه باید تغییرپذیر باشد، یعنی نقشه، ترکیب، وضعیت و کیفیت خدمات کتابخانه را بتوان به سادگی جرح و تعدیل کرد و تغییر داد؛
ساختار و بافت کتابخانه باید فشرده و جمع و جور باشد تا جابه‌جایی کتاب‌ها و مواد کتابخانه و تحرک کارمندان و خوانندگان به سهولت انجام پذیرد؛
کتابخانه باید در دسترس باشد، یعنی محوطه بیرونی و ورودی کتابخانه و بخش‌ها و قسمت‌های آن دارای نقشه‌ای جامع و ساده و روان باشد، به طوری که نیاز کمتری به نصب راهنما احساس شود؛
کتابخانه باید قابل‌گسترش باشد، یعنی بزرگ کردن و گسترش دادنش در آینده با کم‌ترین جداسازی و خرابی همراه باشد؛
کتابخانه باید گرایش به تنوع و تحول داشته باشد، یعنی جای مجموعه کتاب‌ها و جابه‌جایی آن‌ها و ارائه خدمات به خوانندگان از آزادی عمل و انتخاب برخوردار باشد؛
مشخصه اصلی کتابخانه، فراهم آوری، سازمان‌دهی و آماده سازی مواد برای استفاده است؛
کتابخانه باید راحت باشد تا بازده و کارایی استفاده از آن بالا رود؛
کتابخانه باید در محلی ثابت و دائمی باشد تا مواد کتابخانه از ایمنی بیشتری بهره‌مند گردد؛
کتابخانه باید حفاظ و حصار داشته باشد تا بتوان آمد و رفت مراجعه‌کنندگان را کنترل و از گم شدن کتاب جلوگیری کرد؛
۱۰. کتابخانه باید اقتصادی باشد، یعنی با حداقل منابع مالی و کارکنان ساخته و اداره و نگهداری شود (عازم،۱۳۸۶، ص۴۴-۴۳).
۲ – ۱۶ – ۲ به لحاظ موقعیت کتابخانه
محل مناسب و مرکزیت برای کتابخانه‌های عمومی از اهمیت زیادی برخوردار است. کتابخانه‌ای که در یک منطقه پرجمعیت واقع شده و دارای پارکینگ عمومی و فضای سبز باشد، قادر به جلب مراجعه کنندگان بیشتری از مسافت‌های دور می‌باشد. معمولاً در شهرها برای هر فاصله ۲ تا ۳ کیلومتری یک کتابخانه کوچک لازم است و برای هر فاصله ۳ تا ۴ کیلومتری یک کتابخانه بزرگ (یارمحمدی، ۱۳۸۸، ص۳۷). کتابخانه‌های عمومی در شهرها باید در مرکز شهر و یا منطقه پرجمعیت و در مناطق روستایی جنب اداره پست و یا بانک و یا مراکز خرید و یا مراکز تعاونی تأسیس شود (عازم، ۱۳۸۶، ص۴۱).
از آنجائیکه کتابخانه‌های عمومی، مراکزی هستند که باید در دسترس تمامی افراد و اقشار جامعه قرار گیرند، تعیین مکانی که کتابخانه عمومی در آن واقع شود بسیار مهم است. پژوهش‌ها نشان داده است که مکان، عاملی مهم برای کاربران می‌باشد و مکان مناسب باعث افزایش میزان استفاده از کتابخانه خواهد شد (دهداری راد و دیده گاه، ۱۳۸۸، ص۱۷۲).
با توجه به اینکه تمامی کتابخانه‌ها و به طور ویژه، کتابخانه‌های عمومی با جامعه پیوندی ناگسستنی دارند، باید به لحاظ موقعیت مکانی، در جایی مستقر باشند که اعضای جامعه به وضوح قادر به شناسایی کتابخانه باشند و به لحاظ مسافت نیز فاصله اعضای جامعه با کتابخانه، آن‌قدر طولانی نباشد که دسترسی به کتابخانه زمان بر و با مشکلاتی همراه باشد.
۲ – ۱۷ مدیریت کتابخانه
تعاریف مختلفی از مدیریت ارائه شده است که برخی از آن‌ها به شرح ذیل است:
مدیریت عبارت است از هماهنگ کردن منابع انسانی و مادی برای نیل به هدف؛
مدیریت را می‌توان علم و هنر متشکل و هماهنگ کردن، رهبری و کنترل فعالیت‌های دسته‌جمعی برای نیل به هدف‌های مطلوب با حداکثر کارایی تعریف کرد؛

تصمیم گیری در مورد پذیرش یا رد درخواست اعتباری یک مشتری می تواند توسط تکنیک های قضاوتی و یا مدل های اعتبار سنجی صورت پذیرد. در تکنیک های قضاوتی، تحلیل گر بر اساس اطلاعات و سوابق گذشته و حال مشتری و مواردی از قبیل شهرت و اعتبار، توانایی باز پرداخت، وثایق و شخصیت متقاضی اعتبار وی را ارزیابی می نماید. در این شیوه ها تصمیم نهایی به عهده مدیران و یا کارشناسان اعتباری بانک خواهد بود که به مشتری تسهیلات پرداخت گردد یا خیر، این امر باعث افزایش وقوع خطا و اشتباه در تصمیم گیری شده و نمی توان ریسک اعتباری مشتری را تعیین نمود، در نتیجه ریسک اعتباری بانک افزایش خواهد یافت.
۱-۲- موضوع تحقیق و ابعاد آن
ارتباط صحیح بین نظام های مالی و تولیدی در هر کشوری از مهم ترین عوامل رشد و توسعه اقتصادی محسوب خواهد شد. بانک ها به عنوان بخش اصلی نظام مالی نقش اساسی را در تامین مالی در بخش های تولیدی تجاری و مصرفی و حتی دولتی به عهده خواهد داشت،
با توجه به ساختار اقتصادی کشور و به دلائلی هم چون عدم توسعه بازارهای سرمایه و سایر شبکه های غیر بانکی و قراردادی تامین مالی بخش های واقعی اقتصاد بر عهده شبکه بانکی کشور است. بنابراین بانک ها در صدد اعطای تسهیلات خود به شرکت هایی هستند که ضمن برخورداری از ریسک پایین بتوانند بازده متناسب با سود تسهیلات اعطایی را داشته باشند. این امر زمانی محقق می گردد که بانکها قادر به شناسایی مشتریان اعتباری خود اعم از حقیقی و حقوقی بوده و بتوانند آنها را براساس توانایی و تمایل نسبت به بازپرداخت کامل و به موقع تعهدات با بهره گرفتن از معیارهای مالی و غیر مالی مناسب، طبقه بندی نمایند زیرا تحت چنین سیستمی تسهیلات به متقاضیانی اعطا می شود که از ریسک اعتباری کمتری برخوردار بوده و احتمال بازپرداخت بدهی آنها در موعد مقرر بیشتر است.

با توجه به اینکه این وجوه می توانند به عنوان منبع مالی جهت اعطای تسهیلات بعدی مورد استفاده قرار گیرند، لذا نقش بسیار مهمی در افزایش سرمایه گذاری، رشد و توسعه اقتصادی کشور دارند. در بازاری که حاشیه سود بانک ها به دلیل تشدید رقابت همواره در حال کاهش بوده و همواره فشاری برای کاهش بیشتر هزینه ها احساس می شود. مدل های ریسک اعتباری با پیش بینی زیان های عدم بازپرداخت وام ها نوعی برتری نسبی برای بانک ها و نهادهای اعتباری ایجاد خواهد کرد. مدل های ریسک اعتباری با اندازه گیری ریسک می توانند با ایجاد ارتباط بخردانه ای بین ریسک و بازده امکان قیمت گذاری دارایی ها را فراهم سازد. همچنین مدل های ریسک اعتباری امکان بهینه سازی ترکیب پرتفوی اعتباری و تعیین سرمایه اقتصادی بانکها برای کاهش هزینه های سرمایه ای در این مقاله پنج سوال اساسی محوریت مقاله می باشد را فراهم خواهد ساخت.
۱-۳- اهمییت و ضرورت تحقیق
۱) جنبه جدید بودن تحقیق
این تحقیق از بعد موضوعی و همچنین روش های به کار گرفته شده متفاوت می باشد. به عنوان مثال در تحقیقی که در سال ۱۳۸۹ در شعب بانک کشاورزی انجام شد از روش تحلیلی پوششی داده ها و همچنین در تحقیقی که در بانک اقتصاد نوین صورت گرفته محقق تنها از شبکه عصبی به عنوان روش استفاده کرده است.
در این تحقیق با بهره گیری از دو روش لجستیک و شبکه عصبی سعی بر آن شده است تا با بهره گرفتن از روش های ذکر شده نتیجه تحقیق از دقت و اعتبار بیشتری برخوردار باشد.
۲) رفع مشکل توسط تحقیق
ریسک اعتباری بانک ها کاهش می یابد در نتیجه تسهیلات اعطایی به مشتریان افزایش می یابد.
۳) رفع ابهام توسط تحقیق
به کار گیری کدام مدل در ارزیابی ریسک اعتباری برای بانک ها کارآمدتر است.
۴) سازمان یا نهاد حمایت کننده
حامی این تحقیق بانک ملی ایران است.
۱-۴- بیان مسأله
۱-۴-۱- بیان مشکل
اگر چه بانک ها و موسسه های مالی با مخاطرات زیادی همچون ریسک های عملیاتی، بازار، نرخ بهره، منابع انسانی، کشور و… مواجهند اما با توجه به ماهیت فعالیت های آنها، ریسک اعتباری بیشترین نقش را در توان سودآوری آنها خواهد داشت، علیرغم ابداعات و نوآوری های موجود در نظام بانکی، ریسک عدم بازپرداخت وام از سوی وام گیرنده هنوز هم به عنوان دلیل عمده عدم موفقیت بانک ها محسوب می شود.
۱-۴-۲- ابعاد مشکل
از این جهت که معمولا ۸۰ درصد ترازنامه یک بانک تسهیلات اعطایی به مشتریان است. افزایش زیان اعتباری ناشی از عدم بازپرداخت وام و کاهش توان سودآوی بانک ها در دهه اخیر فکر اندازه گیری و کنترل ریسک اعتباری را گسترش داده است بنابراین جهت کنترل و مدیریت ریسک اعتباری بانک مهم ترین و اصلی ترین اقدام موثر که می توان انجام داد ارزیابی ریسک اعتباری مشتریان بانک با بهره گرفتن از روش ها و تکنیک های نو و جدیدمی باشد تا از این طریق از انتقال ریسک اعتباری مشتریان به بانک جلوگیری نمود.
برای اعطاء تسهیلات باید درجه اعتبار و قدرت گیرنده تسهیلات را در باز پرداخت اصل و سود تسهیلات اعطائی تعیین نمود، سیستم رتبه بندی و سنجش ریسک اعتباری مشتریان می تواند بانک را در طراحی پورتفوی اعتباری خود بر اساس رعایت اصل تنوع یاری دهد. همچنین در صنعت بانکداری یکی از موضوعات مهمی که همواره باید مد نظر مدیران و سیاست گذاران اعتباری قرار گیرد، مبحث مدیریت ریسک اعتباری است. به منظور مدیریت و کنترل ریسک مذکور، سیستم های رتبه بندی اعتباری مشتریان ضرورتی انکار ناپذیر است. چنین سیستمی بر اساس سوابق و اطلاعات موجود هر یک از مشتریان درجه ریسک اعتباری آنها را تعیین و آنان را براساس میزان ریسکی که متوجه بانک خواهند کرد رتبه بندی می نماید.
۱-۴-۳- جنبه های ابهام
آنچه که در اینجا برای سیستم بانک داری و به تبع آن برای کشور اهمیت دارد، آنست که قبل از اعطای تسهیلات به مشتریان، توان آنها را در بازپرداخت ارزیابی نماید. به بیان دیگر ریسک اعتباری مربوط به هر یک از دریافت کنندگان تسهیلات قبل از پرداخت وام بررسی و متناسب با آن اتخاذ تصمیم گردد. این امر زمانی محقق می شود که بانک ها قادر به شناسایی مشتریان اعتباری خود (حقیقی وحقوقی) بوده و بتوانند آنها را براساس توانایی و تمایل نسبت به باز پرداخت کامل و به موقع تعهدات طبقه بندی نمایند. بنابراین ارائه مدلی که بتواند ریسک اعتباری مشتریان را به نحو مناسبی تعیین کند، بانک ها را قادر خواهد ساخت از تسهیلات جمع آوری شده استفاده بهینه ای داشته باشند.
۱-۵- اهداف تحقیق
هدف اصلی
رتبه بندی مقایسه ای مشتریان بر مبنای مدل های رگرسیون لجستیک و شبکه عصبی
اهداف فرعی
رتبه بندی اعتباری مشتریان بر اساس مدل رگرسیون لجستیک
رتبه بندی اعتباری مشتریان بر اساس مدل شبکه عصبی
مقایسه نتایج دو مدل با یکدیگر
۱-۶- سوالات تحقیق
سوال اصلی
در رتبه بندی اعتباری مشتریان کدامیک از دو مدل رگرسیون لجستیک و شبکه عصبی از دقت، کارایی و عملکرد بهینه تری برخوردار است؟
سوالات فرعی
۱- نتایج حاصل از رتبه بندی اعتباری مشتریان بر اساس مدل رگرسیون لجستیک چیست؟
۲- نتایج حاصل از رتبه بندی اعتباری مشتریان بر اساس مدل شبکه عصبی چیست؟
۳- با مقایسه نتایج دومدل چه تفاوتی میان عملکرد آنها وجود دارد؟
۱-۷- فرضیه های تحقیق
با عنایت به ویژگی خاص روش های یاد شده در ارزیابی توصیفی و روش سرشماری در گردآوری داده ها در این تحقیق فرضیه ای طرح نشده و هدف پاسخ به سوالات تحقیق است.
۱-۸- تعاریف عملیاتی
اعتبارسنجی
اعتبار سنجی در مورد، مشتریان حقیقی و حقوقی بانک ها و مؤسسات مالی اعتباری مطرح می باشد و امکان شناخت بیشتر بانک ها را نسبت به وضعیت و توان مالی افراد جهت بازپرداخت تسهیلات دریافتی و دریافت خدمات بیشتر فراهم می کند. برای اعتبارسنجی مشتریان نظام هایی نظیر امتیازدهی اعتباری و رتبه بندی مشتریان اعتباری تدوین و توسعه یافته اند. (عرب مازار و روئین تن، ۱۳۸۵)
سیستم های هوش مصنوعی
از زمانی که سیستم های هوش مصنوعی نظیر شبکه های عصبی، و الگوریتم ژنتیک طراحی و معرفی شدند؛ استفاده از آنها در تحقیقات مالی، و از جمله رتبه بندی اعتباری مرسوم گشته و به سرعت در حال گسترش و نوآوری می باشد. کاربرد انواع مختلف شبکه های عصبی مصنوعی و الگوریتم ژنتیک و یا ترکیب آنها با قاعده های دیگر مثل منطق فازی و آمار بیزین، مدل های نیرومندی برای رتبه بندی اعتباری به وجود آورده است. (منصوری گرگری، ۱۳۸۷)
شبکه های عصبی پرسپترون (MLP )

نمودار شماره(۳-۲): درصد بارندگی فصلی ایستگاه سینوپتیک انزلی ۳۳
نمودار شماره(۳-۳): تعداد روزهای بارانی ایستگاه سینوپتیک انزلی ۳۴
نمودار شماره(۳-۴): میانگین دمای ماهانه ایستگاه سینوپتیک انزلی ۳۵
نمودار شماره(۳-۵):میزان متوسط دمای حداکثر و حداقل ایستگاه سینوپتیک انزلی ۳۶
نمودار شماره(۳-۶): متوسط تعداد روزهای یخبندان ایستگاه سینوپتیک انزلی ۳۷
نمودار شماره (۳-۷):متوسط ماهانه رطوبت نسبی ایستگاه سینوپتیک انزلی ۳۸
نمودار شماره(۳-۸):متوسط تعداد روزهای همراه با ابر ایستگاه سینوپتیک انزلی ۳۹
نمودار شماره(۳-۹): متوسط تعداد ساعات آفتابی ایستگاه سینوپتیک انزلی ۴۰
نمودار شماره (۳-۱۰ ):گلبادسالانه ایستگاه همدیدی انزلی ۴۱
نمودار شماره ( ۳- ۱۱):نمودار درصد توزیع فراوانی سرعت باد سالانه ۴۲
نمودار شماره (۳-۱۲):موقعیت بندرانزلی در اقلیم نمای دومارتن. ۴۴
نمودار شماره (۳-۱۳):اقلیم نمای آمبرژه ۴۵
نمودار شماره(۵-۱): نمودار برازش داده های باران کوتاه مدت انزلی با توزیع های آماری در بازه زمانی ۱۵
دقیقه ۶۶
نمودار شماره(۵-۲): نمودار برازش داده های باران کوتاه مدت انزلی با توزیع های آماری در بازه زمانی ۳۰
دقیقه ۶۶
نمودار شماره(۵-۳): نمودار برازش داده های باران کوتاه مدت انزلی با توزیع های آماری در بازه زمانی ۴۵
دقیقه ۶۷
نمودار شماره(۵-۴): نمودار برازش داده های باران کوتاه مدت انزلی با توزیع های آماری در بازه زمانی۶۰
دقیقه ۶۷
نمودار شماره(۵-۵): نمودار برازش داده های باران کوتاه مدت انزلی با توزیع های آماری در بازه زمانی۹۰
دقیقه ۶۸
نمودار شماره(۵-۶): نمودار برازش داده های باران کوتاه مدت انزلی با توزیع های آماری در بازه زمانی۱۲۰ دقیقه ۶۸
نمودار شماره(۵-۷): نمودار برازش داده های باران کوتاه مدت انزلی با توزیع های آماری در بازه زمانی۱۸۰ دقیقه ۶۹
نمودار شماره(۵-۸): نمودار برازش داده های باران کوتاه مدت انزلی با توزیع های آماری در بازه زمانی
۳۶۰دقیقه ۶۹
نمودار شماره(۵-۹): نمودار برازش داده های باران کوتاه مدت انزلی با توزیع های آماری در بازه زمانی۷۲۰
دقیقه ۷۰
نمودار شماره(۵-۱۰): نمودار برازش داده های باران کوتاه مدت انزلی با توزیع های آماری در بازه زمانی۱۴۴۰دقیقه ۷۰
نمودار شماره(۵-۱۱): منحنی شدت ،مدت و فراوانی(IDF ) با دوره بازگشت ۲۰۰ در ایستگاه انزلی ۷۱
نمودار شماره(۵-۱۲): منحنی شدت ،مدت و فراوانی(IDF ) با دوره بازگشت ۱۰۰ در ایستگاه انزلی ۷۱
نمودار شماره(۵-۱۳): منحنی شدت ،مدت و فراوانی(IDF ) با دوره بازگشت ۵۰ در ایستگاه انزلی ۷۲
نمودار شماره(۵-۱۴): منحنی شدت ،مدت و فراوانی(IDF ) با دوره بازگشت ۲۵ در ایستگاه انزلی ۷۲
نمودار شماره(۵-۱۵): منحنی شدت ،مدت و فراوانی(IDF ) با دوره بازگشت ۱۰ در ایستگاه انزلی ۷۳
نمودار شماره(۵-۱۶): منحنی شدت ،مدت و فراوانی(IDF ) با دوره بازگشت ۵ در ایستگاه انزلی ۷۳
نمودار شماره(۵-۱۷): منحنی شدت ،مدت و فراوانی(IDF ) با دوره بازگشت ۳در ایستگاه انزلی ۷۴
نمودار شماره(۵-۱۸): منحنی شدت ،مدت و فراوانی(IDF ) با دوره بازگشت ۲ در ایستگاه انزلی ۷۴
فهرست نقشه ها
عنوان صفحه
نقشه شماره(۱-۱):نقشه موقعیت محدوده مورد مطالعه ۱۰
نقشه شماره(۳-۱): موقعیت شهر بندر انزلی ۲۵
نقشه شماره(۳-۲): نقشه زمین شناسی انزلی ۲۷
چکیده
بارانهای کوتاه مدت به عنوان شکلی از بارش‌های مایع است که به ناگهان می‌بارد و به سرعت نیز قطع می‌شوند. آگاهی از چگونگی وقوع و اثرات مخربای بارانها می‌تواند کمک بسزایی در انجام پروژه‌های عمرانی و کاهش خسارت بنماید. شهر بندرانزلی با توجه به شرایط اقلیمی و موقعیت جفرافیایی خاص خود همواره از حوادث و مخاطرات طبیعی آسیب دیده و میزان این خسارت قابل ملاحظه است. شناخت و آگاهی ما از بارش‌های کوتاه مدت و چگونگی وقوع، شدت، مدت و تداوم آن در فواصل مختلف زمانی کمک بسزایی در جهت مقابله صحیح با آن نموده و منجر به به تصمیم‌گیری مناسب در ایجاد سازه‌های شهری و غیر‌شهری می‌شود.
در همین راستا پزوهش حاضر به منظور شناخت، قانونمند کردن و پیش‌بینی بارانهای کوتاه مدت در سطح انزلی صورت گرفته است. محدوده تحقیق شهر بندر انزلی است و دوره زمانی تحقیق ۳۰ ساله می باشد. نتایج نشان داد که تغییر میزان رگبار در بازه‌های مختلف زمانی صورت گرفته است. بدین ترتیب برحسب شدت بارش‌ رخ داده بندر انزلی که بالاترین میزان بارندگی دربازه زمانی ۱۵ دقیقه و کمترین در بازه زمانی ۱۴۴۰ دقیقه بوقوع پیوسته است. همچنین برازش داده‌های رگباری با توزیع‌های مختلف آماری جهت تعیین معادلات اساسی برای پیش‌بینی حاکی از آن است که در بیشتر موارد(۸۴ درصد) می‌توان از معادلات لگاریتمی درجه سوم استفاده کرد زیرا با کاربرد معادلات بدست آمده می‌توان تخمین درستی از میزان رگبار در واحد زمان با دوره برگشت طرح ایجاد نمود.

واژگان کلیدی: بارانهای کوتاه مدت ۲۴ ساعته، شدت-مدت، ، SMADA ، مدل، شهر انزلی
مقدمه
بارش از جمله موهبت های الهی است که برای ادامه زندگی به آن نیاز مبرم داریم و ریزش آن به معنی تداوم حیات است. بسیاری از فعالیت های انسانی از جمله حمل و نقل، صنعت و از همه مهمتر کشاورزی مستقیماً به پدیده های بارشی اعم از باران، برف، تگرگ و … بستگی دارد. نحوه پراکندگی بارش بر روی زمین را عامل بوجود آورنده آن، یعنی عامل صعود و منبع رطوبت تعیین می کند. در جایی که این دو عامل با هم باشند حداکثر بارش رخ داده و در جایی که یکی از این عوامل به صورت کامل وجود نداشته باشد بارش اتفاق نمی افتد یا اینکه به حداقل ممکن می رسد. از این رو زمین را می توان به سه دسته : نواحی پرباران، نواحی کم باران و نواحی با بارش متوسط تقسیم بندی نمود (علیجانی و کاویانی، ۱۳۷۱)

ب:‌حروفی که یکی از معطوف یا معطوفٌ علیه را از جهت حکم به شکل مبهم و نامعیّن بیان می کنند و آنها عبارتند از :‌أو،‌أم، إمّا
ج:‌حروفی که حکم را از معطوف سلب می کنند و برای معطوفٌ علیه اثبات می نمایند، یا بعکس ؛ البته به طور مشخص و معیّن نه بطور مبهم و آنها عبارتند از :‌لا، بَلْ،‌لِکنْ

اقسام عطف:‌
العطفُ:‌إمّا ذو بیانٍ، أوْ نَسَقِ و الغرضُ الآنَ بیانُ ماسبقْ
فَذوالبیانِ :‌تابعٌ ،‌شبهُ الصِّفَه حقیقه القصد بِه مُنْکَشِفَهْ
عطف دو نوع است : یکی عطف نسق و دیگری عطف بیان
و عطف بیان تابعِ جامدی است که شبیه به صفت می باشد در روشن کردن متبوعش وعدم استقلال آن مانند:‌«أقْسَمَ باللهِ أبو حَفَصٍْ عُمَرْ » پس عمر، عطف بیان است؛ زیرا آشکار کننده ابو حفص می باشد:‌^[۴۶]
و عطف نَسق تابعی است که بین او و بین متبوعش، یکی از حروفی که آنها را در زیر معرفی می کنیم، می آید مانند «اخْصُصْ بِوُدٍّ و ثناءٍ مَنْ صَدَقَ»
پس عطف مُطلقاً به واو و ثمَّ و فاء و حتّی و أم و أوْ می باشد مانند «فیکَ صِدقٌ و وَفَاء »^[۴۷]
معانی اصطلاحات در حروف
۱-اباحه (در حروف ربط).
انتخاب یکی از دو چیز را نشان می دهد که جمع هر دو نیز جایز تواند بود،‌مثال‌:‌
یا وفا یا خبر وصلِ تو یا مرگِ رقیب
بود آیا که فلک زین دو سه کاری بکند.
(دیوان حافظ غزل ۱۸۹)
جالِسِ العلماءَ أوِ الزُّهَادَ.
(معانی حروف، دکتر رادمنش، ص ۱۷۵)
۲-ابتدای غایت ( در حروف اضافه و ربط) برآغاز زمان و مکان دلالت می کند.
الف- در حروف اضافه
از هر کرانه تیر دعا کرده ام روان باشد کز آن میانه یکی کارگر شود.
ابتدای مکان
(دیوان حافظ ۲۲۶)
«لَمَسْجدٌ اُمّ اُسِّسَ عَلَی التّقوی مِن أوّلِ یَومٍ أحَقُّ أنْ تَقُومَ فیه» مسلماً مسجدی که براساس تقوی بنیان گذار ی شده است سزاوارتر است که در آن نماز کنی . (قرآن کریم،‌سوره توبه، آیه ۱۰۸)
و جاءَ مِن أقْصَی المدینهِ رجلٌ یَسعی. (از دورترین نقطه شهر مردی آمد که به سرعت حرکت می کرد).
ابتدای مکان (معانی حروف با شواهد از قرآن و حدیث، دکتر رادمنش، ص ۵۶)
۳-احتواء و تضمن (در حروف اضافه) بر مظروف و محتوای چیزی دلالت می کند مانند:‌
چه ساز بود که در پرده میزد آن مطرب که رفت عمر و هنوزم دماغ پرزهواست.
(حافظ، غزل ۲۲)
« وَ قَرْنَ فی بیوتِکُنَّ » (ای زنان پیامبر در خانه هاتان آرام گیرید.)
ظرفیت حقیقی (سوره احزاب آیه ۳۳ به نقل از معانی حروف با شواهد از قرآن و حدیث، دکتر رادمنش، ص ۶۶)
۴-اختصاص (در حرف اضافه)
چیزی را خاص چیز دیگر می کند، مثال:‌
طریق اولی آنست که حالی را دست و پای قدرتِ او از قصدِ خویش فرو بندم و بنگرم تا خود چه کار را ساخته بوده است. (مرزبان نامه دکتر خلیل خطیب رهبر ص ۶۸۴)
وَاُزلِفَتْ الجنَّهُ لِلْمُتَّقینَ (بهشت اختصاص به متقین دارد و بسوی آنان خواهد آمد. )(شعراء ،۹۱) (معانی حروف با شواهد از قرآن و حدیث، دکتر رادمنش، ص ۴۱)
۵-استبعاد (در حرف عطف)=
نشان می دهد که گردآمدن دو چیز با هم بعید و دور از امکان است.
من و انکارِ شراب این چه حکایت باشد.
غالباً این قدرم عقل و کفایت باشد.
(دیوان حافظ غزل ۱۵۸)
در کتب نحوی عربی حرف عطف به معنای استبعاد یافت شد.
۶-استثناء (در حرف اضافه):
بر خارج کردن اسمی از حکمی که در پیش رفته است دلالت می کند، مثال:‌
و می دانم که شوایبِ خیانت از مشارعِ دیانت تو دورست و الّا آن ننمایی که مقتضایِ وفا و امانت باشد،
(مرزبان نامه ،دکترخطیب رهبر،ص۱۵۶)
جاءَ الطلابُ ألّا سعیداً.
۷-استدراک:‌
برای رفع توهم به کار می رود و باز یافتن چیزی که ناگفته مانده می پردازد و بر دو گونه است.
الف:‌در حروف اضافه
خوشم آمد که سحر خسروِ خاور می گفت با همه پادشهی بنده توران شاهم
(دیوان حافظ، غزل ۳۶۱)
هَوَ لایَدْخُلُ الجنهَ لِسوءِ صنیعه عَلَی أنَّهُ لایَیأسُ مِنْ رحمهِ اللّهِ. ( او سبب بدی عملش به بهشت نمی رود؛ امّا حقیقت این است که از رحمت خدا هم نومید نیست. ) (معانی حروف، دکتر رادمنش، ص ۶۵)
ما ظَلَمْناهُم و لکن کانوا هُمُ الظّالمینَ.
(سوره زخرف،‌آیه ۷۶)