۲۱ - هنوز اندر بیابان باشی آن ســاعت کـه جانـت را
از ایـن کَـرخ فنـا باید بـه بغداد بقـا رفتـن
واژگان: کرخ: نام محله‌ای در بغداد. (فرهنگ لغات)
معنی و مفهوم : تو هنوز از این دنیا و نعمت‌های آن استفاده نکرده‌ای (سیر لازم را انجام نداده‌ای) که جانت باید از این عالم فانی به جهان جاویدان و باقی سفر کند (مدّت تو در این دنیا بسیار اندک است).
آرایه‌های ادبی: بیابان کنایه از محرومیت از نعمت‌ها و امکانات. کرخ فنا اضافه‌ی تشبیهی. بغداد بقا اضافه‌ی تشبیهی .
توضیحات:
کرخ: نام محله‌ای در بغداد در نزﻫﺔ القلوب نوشته: از محلت‌های غربی بغداد بوده و در زمان اکاسره بر آن زمین (بغداد) به طرف غربی دیهی کرخ نام بود . شاپور ذوالاکتاف ساخته بود … صاحب حدود العالم گوید که شهرکی است که مأمون بنا نهاده و معتصم تمام کرده است ، آبادان و با نعمت. (فرهنگ لغات)
بغداد: شهری بزرگ پایتخت جمهوری عراق، بر دوطرف رود دجله، بنای آن در ۱۴۵ ﻫ . ق توسط ابوجعفر منصور، خلیفه ی عباسی آغاز گردید و تا سقوط دولت عباسیان مرکز خلافت بود … نام بغداد مأخوذ از نام آبادی‌هایی است که در ادوار پیش از اسلام در این محل دایر بود و بعضی آن را از ریشه‌ی فارسی (بغ + داد = داده‌ی خدا، عطیه‌ی الهی) شمرده‌اند، ولی آن چه مسلّم است در یکی از مآخذ عهد حمورایی (۱۸۰۰ ق . م) از شهر بغداد (بغدادو) اسم برده شده است. (دزفولیان، ۱۳۷۸: ۲۷۱)
۲۲- ز تو تا غایت مقصد چه یک روزه چه صـد سـالـه
چو راهی در میان داری کـه می‌باید تو را رفتـن
معنی و مفهوم: از تو تا نهایت مقصد و هدفت، وقتی که راهی در میانه داری که باید طی کنی ، چه یک روز راه باقی مانده باشد چه به اندازه‌ی صد سال ، هیچ تفاوتی ندارد .
آرایه‌های ادبی: تقابل میان یک و صد .
۲۳ - در این منزل ز سربازان پنـاهی سـاز خـاقـانـی
که ره پر لشکر جادوست نتوان بی‌عصا رفتـن
واژگان: سرباز: آن که آماده باشد سر و جان خویش را در راه هدف خود فدا کند .(معین) معنی و مفهوم : در منزل این جهانی از عاشقان و دل‌شدگان حضرت دوست برای خود پناه و نگهبانی فراهم‌کن؛ چرا که این راه طولانی (طریق عشق) پراز لشکریان جادوگر و گمراه کننده است و خطرات بسیاری دارد ، نمی‌توان بدون یک قدرت معجزه‌گر (همچون عصای موسی) در این راه حرکت کرد .

آرایه‌های ادبی : مصراع دوم تلمیح به ماجرای حضرت موسی (ع) و ساحران فرعون دارد . جادو مجاز از جادوگر است .
توضیحات :
عصا و لشکر جادو: فرعون ساحران را خواست تا با موسی به معارضه بپردازند ، ایشان عصاهای خود را افکندند و عصای آنان به صورت اژدها درآمد ، آن گاه موسی به نام خدا عصای خود را به زمین افکند ، اژدهایی شد و عصاهای دیگر را فرو برد ، ساحران به سجده افتادند و به پروردگار یکتا ایمان آوردند. (خزائلی، ۱۳۷۱: ۶۲۱)
۲۴ - به ترک نفس گوی ار خاصه‌ی عشقی‌که زشـت‌آیـد
رفیـق بولهـب بودن، طریق مصـطفی رفتـن
واژگان: مصطفی: برگزیده، لقب حضرت رسول اکرم ، محمّد مصطفی. (معین)
شاهد: از مصـــاف بولهــب فعـــلان بپیچـانـــم عنــــان
چون رکاب مصطفی شــد مأمن و ملــجای مــن
(خاقانی، ۱۳۸۸: ۳۲۴)
معنی و مفهوم: اگر نشان عشق داری باید خواهش‌های نفس را کنار بگذاری؛ زیرا زشت است که به عشق تعلق داشته باشی و از هوای نفس پیروی کنی؛ این به آن می‌ماند که رفیق ابولهب باشی و بخواهی از طریق پیامبر(ص) پیروی کنی.
آرایه‌های ادبی : تلمیح به ماجرای دشمنی ابولهب با پیامبر (ص). شاعر نفس و عشق را مقابل هم قرارداده و همچنین ابولهب و مصطفی(ص)(آرایه‌ی مقابله).
بیت یادآور این بیت حافظ است:
در ایـــن چمـــن گــل بــی‌خـــار کــس نچیــد ، آری
چــراغ مصطــفوی بـــا شـــرار بولهبــی اســت
(حافظ، ۶۲ : ۱۳۷۹)
توضیحات :
بولهب : بولهب کنیدی یکی از اعمام پیغمبر است و نام اصلی او « ابوالعزی » بوده، ابولهب و زوجه‌اش با پیغمبر سخت دشمنی می‌ورزیدند و سوره‌ی (تبت یدا ابی لهب) درباره‌ی او و زوجه‌اش نازل گردیده است. علّت عداوت شدید ابی‌لهب را محققین جدید ناشی از آن می‌دانند که زن ابولهب « ام جمیل » خواهر ابوسفیان بوده و چون ابوسفیان در آن زمان ریاست قریش را داشت و تثبیت مقام حضرت محمّد(ص) ریاست او را به مخاطره می‌انداخت؛ تمام خانواده‌ی ابوسفیان طبعاً می‌بایست کمر به خصومت پیغمبر بندند و از نشر تبلیغات وی تا سر حدّ امکان ممانعت کنند. (خزائلی ، ۱۳۷۱ : ۹۰)
۲۵- مـدار عـالـم خلقـت، مـراد خـلقت آدم
قـوام مـرکـز سفـلی، امـام حضرت اعظم
واژگان: مدار: دور زدن،گردش کردن، آن‌چه ‌که شئ بر آن می‌گردد.(معین) سفلی: پایین‌تر، پست‌تر .(معین)
معنی و مفهوم: حضرت محمّد( ص ) مدار و نقطه‌ی اتکای آفرینش و هدف خلقت حضرت آدم است. اوست که به پا دارنده‌ی این جهان و پیشوای بارگاه بلند مرتبه‌ی خداوند بزرگ است.
آرایه‌های ادبی : مدار و مراد جناس و قلب بعض .
بند سوم:
کلمات قافیه: راه ، ماه ، بارگاه و …
حروف اصلی قافیه : ا ه
حرف روی : ه
حروف الحاقی : ندارد
ردیف : آنک
۲۶ - اگر پای طلـب داری قـدم در نه ،کـه راه آنـــک
شمـار رهنمایان را قلم درکـش،که مـاه آنـک